W latach 1960–2017 doszło do ponad dwukrotnego zwiększenia rozmiarów wzrostu zarobków w cyklu życiowym pracownika (tj. wzrostu zarobków między początkowym okresem kariery a okresem, w którym pracownik uzyskuje najwyższe zarobki). Skąd ta zmiana?
Stało się tak głównie ze względu na występujące w całej gospodarce upowszechnienie stanowisk, na których pracownicy pełnią role decyzyjne. W miarę postępu automatyzacji maszyny coraz częściej zastępują pracowników wykonujących rutynowe zadania, które są na tyle przewidywalne, że można je zaplanować z wyprzedzeniem. Tymczasem osoby pracujące na pozostałych stanowiskach muszą wykonywać coraz bardziej nieprzewidywalne i zmienne zadania. To sprawia, że do prawidłowej realizacji obowiązków zawodowych coraz częściej niezbędna jest umiejętność podejmowania dobrych decyzji.
W pracy „The Growing Importance of Decision-Making on the Job” („Rosnące znaczenie procesu podejmowania decyzji w miejscu pracy”; dokument roboczy NBER nr. 28733) David J. Deming wylicza, że odsetek stanowisk, na których pracownicy muszą być w stanie podejmować dobre decyzje, wzrósł z 6 procent w 1960 roku do 34 procent w 2018 roku. Prawie połowa tego wzrostu miała miejsce w okresie po 2007 roku. Deming wyjaśnia również, dlaczego upowszechnienie stanowisk, na których wymagane jest częste podejmowanie decyzji, przyczyniło się do istotnych zmian w zakresie wysokości wynagrodzeń pracowników i ścieżki wzrostu zarobków w cyklu życiowym.
Odsetek stanowisk, na których pracownicy muszą być w stanie podejmować dobre decyzje, wzrósł z 6 procent w 1960 r. do 34 procent w 2018 r.
Pracodawcy wykazują obecnie większą skłonność do płacenia wyższego wynagrodzenia doświadczonym, wysoko wykwalifikowanym pracownikom mającym większe zdolności poznawcze, ponieważ obecnie stanowiska pracy wymagają podejmowania coraz większej liczby coraz bardziej precyzyjnych decyzji. Bardziej doświadczeni pracownicy mogą się opierać na swojej bardziej rozległej wiedzy, co zmniejsza liczbę błędów przy podejmowaniu decyzji. Lepsze umiejętności poznawcze umożliwiają pracownikom skuteczniejsze uczenie się w nowych środowiskach i zmniejszają podatność na zniekształcenia uprzedzenia behawioralne, takie jak przecenianie (przeszacowywanie) znaczenia wyników trafnych decyzji podejmowanych w przeszłości oraz niedocenianie zakresu, w jakim różne źródła informacji mogą być ze sobą skorelowane.
W 1960 roku skumulowany wzrost zarobków pracowników w wieku 20–59 lat osiągnął szczytowy poziom nieco ponad 40 procent (w stosunku do zarobków uzyskiwanych w wieku 20 lat). W tamtym okresie szczytowy poziom zarobków osiągany był w wieku 35–39 lat, a w każdym kolejnym roku życia pracowników następował nieznaczny spadek łącznych dochodów z tytułu płac i wynagrodzeń. W miarę upowszechniania stanowisk, na których wymagane jest częste podejmowanie decyzji, doszło do znacznego zwiększenia rozmiarów całkowitego przyrostu zarobków od początkowego poziomu aż do szczytowego poziomu.
Wielkość wzrostu zarobków w cyklu życia pracownika osiągnęła 50 procent w 1980 roku, 90 procent w 2000 roku i prawie 100 procent w 2017 roku. Zmiany obserwowane w zakresie wieku, w jakim pracownicy osiągają szczytowe poziomy dochodów z wynagrodzenia, również sugerują, że obecnie bardziej cenione jest doświadczenie zawodowe. W 2000 roku pracownicy osiągali szczytowy poziom zarobków między 50. a 54. rokiem życia, a w 2017 roku szczyt zarobków uzyskiwany był między 55. a 59. rokiem życia.
Wzrost zarobków po 35. roku życia jest znacznie większy w przypadku zawodów wymagających podejmowania dużej liczby decyzji niż w przypadku zawodów, które również są wysoko płatne, ale cechują się mniejszą intensywnością decyzyjną.
Spadek znaczenia prac rutynowych wyjaśnia około połowę zmiany w profilach wieku/zarobków w Stanach Zjednoczonych w okresie od 1980 do 2017 roku i prawie całość zmiany notowanej od 2000 roku. Wykorzystując przygotowaną przez firmę Burning Glass Technologies bazę danych na temat ogłoszeń o pracę w celu klasyfikacji miejsc pracy według ich intensywności decyzyjnej (tj. zakresu w jakim wymagają częstego podejmowania decyzji), Deming dowodzi, że wzrost zarobków po 35. roku życia jest znacznie większy w przypadku zawodów wymagających podejmowania dużej liczby decyzji, jak np. zarządzanie, inżynieria i operacje biznesowe, niż w przypadku zawodów, które również są wysoko płatne, ale cechują się mniejszą intensywnością decyzyjną, jak np. przedstawiciele handlowi, pracownicy służby zdrowia i specjaliści z dziedziny finansów.
Dane przekrojowe z przeprowadzanego raz na 10 lat spisu powszechnego i corocznego badania społecznego American Community Survey wskazują, że w 1960 roku pracownicy zatrudnieni na stanowiskach wymagających podejmowania dużej liczby decyzji uzyskiwali po 35. roku życia skumulowany wzrost zarobków sięgający ponad 15 punktów procentowych, podczas gdy pracownicy zatrudnieni na stanowiskach o mniejszej intensywności decyzyjnej doświadczali niewielkich spadków zarobków. Podobnie w 2017 roku wzrost płac po ukończeniu 35. roku życia był dwukrotnie większy w przypadku miejsc pracy wymagających podejmowania dużej liczby decyzji.
Dane na temat zarobków pochodzące z różnych fal ogólnokrajowego wzdłużnego badania młodzieży (National Longitudinal Survey of Youth) wykazują zbieżne trendy. W przypadku pracowników, których stanowiska pracy klasyfikowane są w 25. percentylu rozkładu pod względem intensywności decyzyjnej, nie odnotowano wzrostu zarobków po 40. roku życia. Tymczasem wśród pracowników między 35. a 55. rokiem życia każde przesunięcie o 10 percentyli w górę w rozkładzie intensywności decyzyjnej wykonywanego zawodu przekłada się na wzrost dochodów o 4 punkty procentowe. Kluczowym predyktorem wzrostu płac w cyklu życia są zdolności podejmowania decyzji, a nie ogólne umiejętności analityczne.
Różnice między zarobkami pracowników o wysokich umiejętnościach poznawczych i zatrudnionych na stanowiskach wymagających podejmowania dużej liczby decyzji a zarobkami innych pracowników rosną wraz z wiekiem pracowników. Wzrost umiejętności poznawczych o jedno odchylenie standardowe – mierzony na podstawie wyników testu kwalifikacyjnego do sił zbrojnych (Armed Forces Qualification Test) – skutkuje wzrostem zarobków pracowników w wieku od 24 do 27 lat o 5,3 procent, natomiast w przypadku pracowników w wieku od 56 do 59 lat ten wzrost jest znacząco większy i wynosi 8,2 procent. Korzyści płynące z umiejętności poznawczych są również większe w zawodach wymagających podejmowania dużej liczby decyzji. Przesunięcie o 10 percentyli w górę w rozkładzie intensywności decyzyjnej danego zawodu przekłada się na wzrost zarobków o 0,7 procent w przypadku pracowników w wieku od 24 do 27 lat oraz o 6,3 procent w przypadku pracowników w wieku od 56 do 59 lat.
Artykuł ukazał się w wersji oryginalnej na platformie NBER
