Daron Acemoglu, Simon Johnson i James A. Robinson zostali laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych za badania na temat instytucji i ich wpływu na dobrobyt – ogłosił w poniedziałek komitet noblowski Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk.
„Tegoroczni laureaci Nagrody Nobla z ekonomii pokazali, jak ważne są instytucje społeczne dla dobrobytu kraju” – podkreślono w uzasadnieniu.
„W społeczeństwach cechujących się niepewnością (porządku) prawnego i instytucjami wyzyskującymi populację nie powstaje żaden wzrost ani zmiana na lepsze. Badania laureatów pomagają nam zrozumieć, dlaczego tak się dzieje” – wyjaśniono.
Jak dodano, naukowcy dowiedli, że – w miarę jak Europejczycy kolonizowali świat – instytucje społeczne zmieniały się, czasem drastycznie, ale nie wszędzie w taki sam sposób. „W niektórych częściach świata celem była eksploatacja rdzennej ludności i zasobów naturalnych dla własnego zysku. W innych przypadkach chodziło o kształtowanie inkluzywnych systemów politycznych i gospodarczych z myślą o długoterminowej korzyści dla europejskich emigrantów” – podkreślono.
„Zmniejszenie ogromnych różnic w dochodach między krajami jest jednym z największych wyzwań naszych czasów. Laureaci pokazali, jak ważne w osiągnięciu tego celu są instytucje społeczne” – przypomniał przewodniczący komitetu noblowskiego Jakob Svensson.
Acemoglu jest Ormianinem z Turcji, a Johnson i Robinson – Brytyjczykami. Naukowcy pracują w USA – Robinson na Uniwersytecie Chicagowskim, a pozostali dwaj na MIT (Massachusetts Institute of Technology).
Podczas konferencji prasowej połączono się przez internet z Acemoglu, który informację o Nagrodzie Nobla otrzymał podczas pobytu w Atenach. „Jestem w szoku, to fantastyczna wiadomość” – przyznał naukowiec. Wyjaśnił, że było mu wygodniej odebrać telefon w Europie z uwagi na niewielką różnicę czasu, niż gdyby został obudzony w środku nocy w USA, gdzie mieszka na co dzień.
Nagroda Nobla z ekonomii to dziedzina nie wymieniona w testamencie Nobla. Z tego powodu laur przyznawany od 1969 r. formalnie nosi nazwę Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla i – jako jedyny – finansowany jest z funduszy szwedzkiego banku centralnego.
Laureaci Nagrody Nobla otrzymują złoty medal z wizerunkiem fundatora nagrody, Szweda Alfreda Nobla oraz kaligrafowany dyplom. Od 2023 r. to także najwyższa w historii kwota, 11 mln koron szwedzkich (około 4,2 mln zł). Ceremonia wręczenia nagrody odbędzie się tradycyjnie 10 grudnia w Sztokholmie, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.
Do 2023 r. Nagrodą Nobla z ekonomii wyróżniono 93 osoby. Zdecydowana większość z nich to Amerykanie.
Ze Sztokholmu Daniel Zyśk
zys/ szm/ asa/
