UE chce przyciągnąć najbardziej utalentowanych badaczy z całego świata, w tym z USA – powiedziała w poniedziałek w Paryżu szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. Zapowiedziała m.in. zachęty finansowe, ułatwienia regulacyjne, a także wpisanie do unijnego prawa wolności prowadzenia badań naukowych.
“Rola nauki w dzisiejszym świecie jest kwestionowana. Co za pomyłka. Wierzę, że nauka jest kluczem do naszej przyszłości tutaj, w Europie. Bez niej po prostu nie możemy stawić czoła dzisiejszym globalnym wyzwaniom – od zdrowia po nowe technologie, od klimatu po oceany” – oświadczyła von der Leyen w przemówieniu na Sorbonie, ogłaszając nową unijną inicjatywę “Wybierz Europę dla nauki”.
Podstawowym elementem nowego programu jest wpisanie wolności do prowadzenia badań naukowych do unijnego prawa, gdyż “w obliczu rosnących zagrożeń na całym świecie Europa nie pójdzie na kompromis w kwestii swoich przekonań”. Zapis ten ma znaleźć się w szykowanej obecnie ustawie o europejskim obszarze badawczym, która ma m.in. usprawnić mobilność naukowców w obrębie Wspólnoty, wprowadzić bardziej sprawiedliwe wynagrodzenia i wzmocnić pozycję kobiet w nauce.
Drugim filarem inicjatywy jest pakiet finansowy o wartości 500 mln euro na lata 2025-2027. Część tych funduszy ma być skierowana do naukowców, którzy chcą się przeprowadzić do UE. Obecnie badacze, którzy zdecydują się na przyjazd do Europy, mogą wnioskować do Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC) o 1 mln euro powyżej limitu obowiązującego naukowców w UE, a suma ta ma zostać podwyższona do 2 mln euro.
Trzeci element unijnej inicjatywy to ułatwienia regulacyjne. Mają one objąć m.in. uproszczenie wymogów wizowych dla zagranicznych naukowców oraz programy, które mają pozwolić na skrócenie ścieżki między badaniami a biznesem. Chodzi m.in. o ułatwienia dla innowacyjnych start-upów w dostępie do dużego kapitału, co zostanie sprecyzowane w przygotowywanej obecnie ustawie o europejskiej innowacji i nowej strategii ds. start-upów i skalowania produkcji.
Polski wiceminister nauki Andrzej Szeptycki, który także uczestniczył w wydarzeniu, zwrócił uwagę na to, że UE nadal pozostaje zależna od innych graczy w wielu kluczowych obszarach. Według niego stanowi to zagrożenie dla konkurencyjności rodzimych firm, ale też osłabia jej strategiczną pozycję. Wymienił w tym kontekście sektor sztucznej inteligencji i półprzewodników oraz przemysł kosmiczny.
“Wysyłamy za kilka dni polskiego astronautę w ramach misji Europejskiej Agencji Kosmicznej, ale wysyłamy go z Florydy. To jest kwestia dostępu do przestrzeni kosmicznej i krytycznej infrastruktury, i to stwarza ryzyko dla autonomii Europy” – zaznaczył wiceminister.
Propozycja KE nadchodzi w momencie dużych cięć na badania w USA, szczególnie tych dotyczących klimatu, szczepień czy kwestii mniejszości. Unijna komisarka ds. start-upów, badań i innowacji Ekaterina Zachariewa stwierdziła na początku kwietnia, że w tym kontekście UE powinna stać się bezpieczną przystanią dla najlepszych naukowców.
“Obecna sytuacja na świecie jest szansą na to, aby pokazać światu, że Europa pozostaje bezpiecznym miejscem dla nauki i badań. Europa może i powinna być najlepszym miejscem do prowadzenia badań naukowych, miejscem, które przyciąga i utrzymuje badaczy, zarówno europejskich, jak i międzynarodowych” – powiedziała komisarka. (PAP)
mws/ ap/ ana/
