Rzecznik Komisji Europejskiej Tim McPhie bronił we wtorek mechanizmu wspólnych zakupów gazu, który szefowa KE Ursula von der Leyen chce rozszerzyć m.in. na wodór i surowce o znaczeniu krytycznym. W ocenie rzecznika, skorzystali na nim mali odbiorcy, co świadczy o tym, że mechanizm „nie jest dla nikogo”.
Chodzi o mechanizm AggregateEU, uruchomiony w 2023 r. w odpowiedzi na wysokie ceny gazu w Europie. Miał on wesprzeć kraje w tworzeniu zapasów surowca na okres zimowy. W poprzednim roku w ramach czterech rund przetargowych międzynarodowi dostawcy zaoferowali 61 mld metrów sześciennych błękitnego paliwa.
Przewodnicząca KE zapowiedziała, że będzie chciała rozszerzyć mechanizm wspólnych zakupów na inne towary, takie jak wodór czy surowce o znaczeniu krytycznym (chodzi np. o lit i metale ziem rzadkich, potrzebne do rozwoju sektora zielonych technologii). Będzie to jednym z priorytetów nowej KE, która może zacząć pracę pod koniec 2024 r.
Tymczasem brytyjski dziennik „Financial Times” napisał w poniedziałek, powołując się na osoby znające dane, że mechanizm wspólnych zakupów gazu doprowadził do zakontraktowania jedynie około 2 proc. potencjalnego zapotrzebowania na gaz.
Gazeta przypomniała, że rozwiązanie to było wzorowane na zakupach szczepionek na COVID-19. KE zobowiązała państwa do tego, by firmy złożyły zamówienia odpowiadające łącznie 15 proc. objętości gazu, który ma być – zgodnie z unijnymi wymogami – magazynowany. Kwestia samego zakupu pozostała jednak dobrowolna.
„Łącznie platforma połączyła kupujących i sprzedających gaz na 43 miliardy metrów sześciennych zapotrzebowania, ale według trzech osób mających wiedzę o poufnych danych, ostatecznie zakontraktowano i zgłoszono KE tylko około 1 mld metrów sześciennych gazu” – napisał „Financial Times”. W ocenie dziennika, stawia to pod znakiem zapytania sensowność rozszerzania wspólnych zakupów na inne surowce.
Rzecznik KE nie chciał we wtorek potwierdzić tych danych, zasłaniając się tajemnicą handlową. Podkreślił jednak, że mechanizm sprawdził się jako jedno z narzędzi wdrożonych przez KE, by przeciwdziałać wysokim cenom energii oraz wspomóc kraje w zapełnianiu magazynów gazu po tym, gdy przestał on płynąć z Rosji. McPhie powiedział, że AggregateUE pozwoliło połączyć sprzedających z małymi odbiorcami gazu.
Według rzecznika, zainteresowanie kontynuowaniem mechanizmu wspólnych zakupów zgłaszają także „współustawodawcy”, a więc kraje członkowskie w Radzie UE oraz Parlament Europejski. „Moim zdaniem, skłania to do poważnej refleksji na temat dalszych prac” – powiedział.
Z Brukseli Magdalena Cedro
mce/ szm/ asa/
