Wiemy, co zrobić, by Polska rozwijała się szybciej
Budowanie innowacyjnej gospodarki opartej na wiedzy, rozwijanie kapitału ludzkiego, przeciwdziałanie bezrobociu i reforma systemu podatkowego są najważniejszymi wyzwaniami stojącymi przed polską gospodarką – to główne wnioski z drugiej części raportu NBP „Polska wobec światowego kryzysu”, który na seminarium w SGH przedstawił Sławomir Skrzypek, prezes NBP. Raport jest wynikiem dyskusji polskich naukowców o możliwościach przyspieszenia naszego wzrostu gospodarczego.
Sławomir Skrzypek, prezes Narodowego Banku Polskiego
Jedną z najistotniejszych barier w rozwoju Polski jest niedostateczna innowacyjność. Przejawia się to niskim udziałem gałęzi zaawansowanych technologicznie w polskim PKB. Jest to m.in. wynik zbyt małych nakładów na badania i rozwój, które wynoszą zaledwie 0,56 proc. PKB, wobec postulowanych w Strategii Lizbońskiej 3 proc. Problem nie polega jednak wyłącznie na zwiększeniu finansowania, ale przede wszystkim na powiązaniu nakładów z realnymi osiągnięciami naukowymi i technologicznymi. Pozwoli to polskim firmom na konkurowanie jakością, a nie ceną oferowanych produktów. – Do tej pory polegaliśmy na inwestycjach zagranicznych jako głównym źródle innowacji. Najwyższa pora uruchomić twórczy potencjał Polaków – mówi Sławomir Skrzypek.
Potrzebny jest monitoring jakości kształcenia w prywatnych szkołach wyższych. – Na pewno nie dotyczy to SGH i wiodących innych uczelni w Polsce, ale przy rosnącej liczbie studentów niestety wystąpiła „inflacja wykształcenia wyższego” – zauważa prezes NBP. Dotyczy to szczególnie kierunków humanistycznych. – Z drugiej strony na rynku pracy brakuje absolwentów uczelni technicznych i kierunków ścisłych. To pokazuje niedopasowanie szkolnictwa do potrzeb gospodarki – dodaje Sławomir Skrzypek.
Istnieje ryzyko, że wynikające z kryzysu bezrobocie cykliczne zmieni się w bezrobocie strukturalne. Aby temu przeciwdziałać, państwo może wspierać proces tworzenia nowych miejsc pracy przez upraszczanie i ułatwiania prowadzenia działalności gospodarczej. Kontynuowany powinien być system preferencji przy tworzeniu małych firm przez osoby bezrobotne.
W porównaniach międzynarodowych systemów podatkowych Polska wypada najgorzej pod względem procedur administracyjnych związanych z płaceniem podatków. W tych badaniach pod uwagę brana była m.in. liczba płatności podatkowych w ciągu roku i czas poświęcany przez firmy na dopełnienie formalności podatkowych. Uciążliwość administracyjna stanowi realny koszt dla przedsiębiorców, a w żaden sposób nie powiększa dochodów budżetu. Uproszczenie systemu podatkowego może przyspieszyć wzrost gospodarczy.
Wiele analiz wskazuje na to, że potencjał technologiczny polskiej gospodarki w 2024 r. charakteryzuje się znacznym wzrostem oraz inwestycjami w infrastrukturę cyfrową. W tym zakresie nasz kraj stanowi czołowy ośrodek w Europie Środkowo-Wschodniej. W ostatnich latach polski sektor IT odnotował znaczną ekspansję, przyczyniając się wydatnie do krajowego PKB. Stało się tak między innymi w wyniku działania ponad 60 tys. firm technologicznych oraz obecności dużych międzynarodowych korporacji, takich jak Google i Amazon.
Choć korzystanie z rajów podatkowych to głównie domena firm międzynarodowych, jednak pierwszymi ich beneficjentami byli koloniści oraz zamożni arystokraci i elity wielu państw.
Receptą na trwały rozwój polskiej gospodarki może być zwiększenie oszczędności gospodarstw domowych, gdyż Polacy odkładają najmniej spośród wszystkich krajów UE, a także rozwój inwestycji i innowacyjności przedsiębiorstw, na które wpływają czynniki strukturalne.
Bankowość przez dekady przyzwyczaiła nas do zawiłych sformułowań, zdań wielokrotnie złożonych i paragrafów pisanych drobnym druczkiem. To wszystko budowało dystans, powodowało frustrację, a niejednokrotnie prowadziło do finansowych tarapatów. Jak choćby w przypadku kredytów frankowych.
Inkluzywny rozwój i uspołecznienie własności na poziomie wspólnot lokalnych mogą być odpowiedzią na rażące niesprawiedliwości oraz globalne wyzwania, takie jak wykluczenie ekonomiczne, zmiany klimatyczne i populizm – przekonują autorzy książki „Dobrobyt społeczności”.
Rośnie PKB, spada inflacja – listopadowa projekcja Departamentu Analiz i Badań Ekonomicznych NBP przynosi dobre wiadomości. Za tempo wzrostu gospodarczego mają odpowiadać głównie środki z KPO, a inflację w ryzach utrzymywać towary z Chin.
Niegdyś odległa perspektywa Dnia Kwantowego (Q-Day) – momentu, w którym komputery kwantowe złamią globalne szyfry – stała się horyzontem bieżącej dekady, przesuwając ryzyko technologiczne na czoło strategicznych zagrożeń dla stabilności makroekonomicznej.
Objęcie urzędu premiera przez pierwszą kobietę w Japonii, spadkobierczynię powszechnie szanowanego Shinzō Abe, pobudza nadzieje na przełamanie długoletnich negatywnych trendów w gospodarce tego kraju. Nie będzie to łatwe, zważywszy na starzejącą się szybko populację, ogromny dług, duże uzależnienie od paliw kopalnych i mało stabilne globalne otoczenie.
Dla Duńczyków to jest szok, że rząd nagle im mówi, że powinni mieć w domu i gotówkę, i radio na baterie, i dodatkową żywność w puszkach. Świadomość niepewnej sytuacji geopolitycznej rośnie i będzie wpływała na naszą gospodarkę – stwierdził w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym” Jan Størup Nielsen, dyrektor Nordea Markets.
Rosja od lat starannie przygotowywała swoją gospodarkę na czas konfrontacji z Zachodem. Sankcje, które zostały nałożone na nią po inwazji na Ukrainę, nie przyniosły spodziewanego rezultatu. Czy „forteca Rosja” jest odporna na presję i czy jest bliska samowystarczalności, jak chciałby tego Putin, czy może znajduje się już na krawędzi załamania?
Wodór to paliwo przyszłości, ale jego przechowywanie i transport to ogromne wyzwania. O bezpieczeństwie, nowoczesnych materiałach i szansach Polski na rozwój technologii wodorowych mówi prof. Mariusz Krawiec, kierownik Katedry Fizyki Powierzchni i Nanostruktur w Instytucie Fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki UMCS w Lublinie.
Gotówka to wolność? A może zbędny, trącący myszką, relikt? Jak przekonuje Brett Scott w książce „Cloudmoney”, to jeden z niezbędnych aspektów niezależności w wymiarze społecznym i indywidualnym.
W przełomowym ruchu członkowie NATO poparli nowy narodowy wskaźnik wydatków: 5 proc. PKB na wojsko. W przeszłości do takiego zobowiązania nawoływał m.in. prezydent RP Andrzej Duda, ale decydujący był sygnał nadany przez prezydenta USA Donalda Trumpa.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
