Europa innowacji – jak Unia Europejska buduje swoją przyszłość
Analizując innowacyjność europejskiej gospodarki, można zauważyć jej złożoność, wynikającą z różnorodności krajów członkowskich, ich sektorów gospodarczych oraz strategii. Unia Europejska nie stanowi jednolitej całości, lecz raczej dynamiczną mozaikę współpracujących podmiotów. To, co jednoczy tę różnorodność, to wspólny cel: budowanie innowacyjnej, zielonej i konkurencyjnej gospodarki.
Getty Images
Unia Europejska (UE) jako gospodarczy blok integruje 27 państw członkowskich, których struktura gospodarcza, poziom innowacyjności i potencjał technologiczny znacznie się różnią. Współczesne wyzwania – cyfryzacja, zielona transformacja oraz potrzeba zwiększenia globalnej konkurencyjności – wymuszają nowe podejście do innowacji. Analiza gospodarki Niemiec jako lidera unijnej innowacyjności, a także wybranych sektorów gospodarczych UE, pozwala lepiej zrozumieć dynamikę zmian i kluczowe czynniki sukcesu. Rozwój innowacji stanowi fundament dla gospodarki Unii. Dzięki nim wzrasta jakość życia, powstają nowoczesne miejsca pracy, a społeczeństwo staje się bardziej zrównoważone ekologicznie. Te działania wspierają również globalną konkurencyjność Wspólnoty. Ich rola w utrzymaniu globalnej konkurencyjności UE jest nie do przecenienia. Polityka innowacyjności łączy badania naukowe z rozwojem technologicznym i przemysłowym, tworząc ramy sprzyjające wdrażaniu nowych pomysłów na rynek.
Nakłady na badania i rozwój
Jednym z kluczowych wskaźników określających zdolność do innowacji są nakłady na badania i rozwój (B+R). W tej kategorii UE pozostaje w tyle za swoimi globalnymi rywalami.
W Unii Europejskiej wydatki na badania i rozwój wynoszą średnio 2,2 proc. PKB (2022 r.), co stawia ją za głównymi konkurentami globalnymi. Kraje takie jak Niemcy, Szwecja i Austria osiągają jednak znacznie wyższe wskaźniki, przekraczające 3 proc. PKB. Niestety, wiele państw, takich jak Polska (około 1,3 proc. PKB), znacznie odbiega od tej średniej.
Stany Zjednoczone inwestują 3,5 proc. PKB w B+R, koncentrując się na sektorach technologii informacyjnych, biotechnologii oraz energetyki odnawialnej. Amerykańskie uniwersytety, takie jak MIT czy Stanford, są globalnymi liderami w komercjalizacji badań naukowych.
Korea Południowa jest natomiast światowym liderem pod względem wydatków na badania i rozwój, inwestując 4,9 proc. swojego PKB. Jej sukces opiera się na dynamicznym rozwoju takich technologii, jak 5G, półprzewodniki i sztuczna inteligencja. A firmy Samsung czy LG są pionierami innowacji technologicznych.
Chiny inwestują 2,4 proc. PKB w B+R, ale dynamiczny rozwój sprawia, że w wielu obszarach stają się liderem m.in. w technologii 5G, AI czy energii słonecznej. Państwo wspiera innowacje poprzez subsydia dla firm i duże inwestycje w infrastrukturę badawczą.
Porównanie tych wskaźników pokazuje, że UE, mimo postępu, pozostaje w tyle za głównymi konkurentami, zwłaszcza w sektorach kluczowych dla przyszłości, takich jak sztuczna inteligencja czy technologie kwantowe. Niedobory inwestycji są szczególnie widoczne w państwach o umiarkowanym i niskim poziomie innowacyjności.
Kluczowe strategie i sektory innowacyjności w UE
Unia Europejska podejmuje różnorodne działania mające na celu zwiększenie swojej innowacyjności i skuteczne konkurowanie z globalnymi liderami. Najważniejsze strategie obejmują:
Horyzont Europa, który z budżetem wynoszącym 95,5 mld euro na lata 2021–2027, stanowi kluczowy program wspierający badania i innowacje w Unii Europejskiej. Jego celem jest wzmacnianie międzynarodowej współpracy naukowej oraz rozwój nowych technologii. Program wspiera międzynarodową współpracę naukową, finansując badania nad AI, transformacją cyfrową i zieloną energią. Przykład: współpraca UE z Kanadą i Japonią w ramach projektów dotyczących technologii wodorowych oraz badań kosmicznych.
Europejski Zielony Ład, to strategia, która kładzie nacisk na innowacje w energetyce odnawialnej, zrównoważonym przemyśle i zielonych technologiach. UE promuje rozwiązania przyjazne środowisku jako element globalnej przewagi konkurencyjnej.
Wspólne projekty technologiczne z krajami spoza UE, to współpraca w ramach Międzynarodowego Instytutu Energii Wodorowej z Koreą Południową, partnerstwo z USA w zakresie rozwoju półprzewodników i zaawansowanych technologii cyfrowych, takich jak Internet rzeczy (IoT).
Cyfrowa suwerenność i GAIA-X pozwala UE rozwijać te inicjatywy, aby uniezależnić się od amerykańskich i chińskich gigantów technologicznych w zakresie przetwarzania danych. Projekt ma na celu stworzenie bezpiecznej, europejskiej infrastruktury chmurowej, co jest odpowiedzią na globalne wyzwania związane z kontrolą danych.
Podstawy prawne polityki innowacyjności UE zawarte są w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności w art. 173 TFUE, który zobowiązuje UE i państwa członkowskie do zapewnienia warunków dla konkurencyjności przemysłu oraz w art. 179–190 TFUE, regulujących politykę badań naukowych, rozwoju technologicznego i politykę kosmiczną.
Główne cele polityki innowacyjności to:
– przekształcenie UE w światowej klasy ośrodek badań naukowych i technologicznych,
– usunięcie przeszkód dla innowacji, takich jak kosztowne procedury patentowe, rozdrobnienie rynku czy brak wykwalifikowanych pracowników, a także
– zrewolucjonizowanie współpracy między sektorem publicznym a prywatnym, m.in. poprzez europejskie partnerstwa innowacyjne.
Innowacyjność gospodarki Unii Europejskiej opiera się na kilku strategicznych sektorach, które przyciągają największe inwestycje i generują znaczące zmiany technologiczne.
Cyfryzacja i technologie informacyjne stały się fundamentem transformacji gospodarczej w Europie. Programy takie jak Digital Europe wspierają rozwój sztucznej inteligencji (AI), Internetu rzeczy (IoT) oraz technologii chmurowych. Przykładem sukcesu jest Estonia, która przekształciła się w lidera cyfrowej administracji publicznej dzięki usługom, takim jak e-rezydencja czy głosowanie online.
Zielona transformacja, czyli energetyka odnawialna to jeden z filarów polityki UE. Niemcy przodują w integracji odnawialnych źródeł energii (OZE) w swoim miksie energetycznym, osiągając ponad 46 proc. udziału w 2022 r. Kraje takie jak Dania, Szwecja i Holandia rozwijają innowacyjne technologie wiatrowe i magazynowania energii.
Jeśli chodzi o przemysł motoryzacyjny to Niemcy pozostają największym producentem samochodów w Europie, transformując ten przemysł w kierunku elektromobilności. Polska jako wschodzący gracz w tym sektorze, odgrywa istotną rolę w produkcji baterii litowo-jonowych.
Pandemia COVID-19 uwypukliła natomiast znaczenie sektora biotechnologicznego w UE. Niemiecka firma BioNTech, która opracowała pierwszą szczepionkę mRNA, jest symbolem innowacyjności w tym sektorze. Z kolei Holandia inwestuje w nowoczesne rozwiązania w dziedzinie opieki zdrowotnej, takie jak telemedycyna.
Cyberbezpieczeństwo to tarcza ochronna cyfrowej Europy. W cyfrowym świecie zagrożenia cybernetyczne są równie realne jak tradycyjne konflikty. Cyberbezpieczeństwo stało się więc priorytetem, który chroni dane, systemy i infrastrukturę. Estonia, po doświadczeniu masowego cyberataku w 2007 r., stała się światowym liderem w tej dziedzinie. Ich model ochrony infrastruktury cyfrowej to wzór do naśladowania. Unia Europejska wprowadza strategię cyberbezpieczeństwa, która ma chronić obywateli i firmy przed rosnącymi zagrożeniami. W erze cyfrowej zaufanie do technologii to klucz. Cyberbezpieczeństwo to inwestycja w spokój i bezpieczeństwo przyszłych pokoleń. Aż 35 proc. firm w UE wskazuje bezpieczeństwo danych jako priorytet.
Przemysł jako motor napędowy
Niemcy, będące największą gospodarką UE, są niekwestionowanym liderem w zakresie innowacyjności. Przemysł stanowi około 25 proc. niemieckiego PKB, co wyróżnia ten kraj na tle innych państw członkowskich UE. Kluczowym elementem sukcesu Niemiec jest ich program „Industrie 4.0”, który od 2011 r. kształtuje standardy cyfryzacji i automatyzacji w przemyśle. Industry 4.0 jest fundamentem innowacyjności gospodarki UE, a Niemcy pozostają liderem tej transformacji. Sukces tej rewolucji zależy jednak od skutecznego zarządzania ryzykiem, inwestycji w infrastrukturę cyfrową oraz rozwijania współpracy międzysektorowej i międzynarodowej.
Każda rewolucja przemysłowa przynosi przełom technologiczny, który zmienia sposób, w jaki funkcjonują produkcja, przemysł i społeczeństwo. Pierwsza rewolucja przemysłowa rozpoczęła się w drugiej połowie XVIII w. i była napędzana wynalezieniem maszyny parowej. To właśnie ona pozwoliła na mechanizację pracy, zwiększenie efektywności produkcji i rozwój pierwszych fabryk. Kolejna, druga rewolucja przemysłowa, miała miejsce na przełomie XIX i XX w. Wprowadzenie linii produkcyjnej oraz zastosowanie energii elektrycznej zrewolucjonizowało wytwarzanie towarów, czyniąc je szybszym i bardziej dostępnym. Trzecia rewolucja, zwana cyfrową, rozpoczęła się w latach 60. XX w., gdy komputery i automatyzacja zaczęły odgrywać kluczową rolę w przemyśle, zmieniając zarówno procesy produkcyjne, jak i zarządzanie. Obecnie znajdujemy się u progu czwartej rewolucji przemysłowej, znanej jako Industry 4.0. Pojęcie to zostało wprowadzone na targach Hannover Messe w 2011 r. jako część inicjatywy niemieckiego rządu, mającej na celu wspieranie cyfryzacji i automatyzacji przemysłu. Koncepcja ta opisuje kompleksowy proces transformacji technologicznej i organizacyjnej przedsiębiorstw. To integracja zasobów fizycznych, takich jak maszyny i urządzenia, z rozwiązaniami cyfrowymi, co prowadzi do całkowitej cyfryzacji produktów, usług oraz procesów produkcyjnych.
W ramach Industry 4.0 wykorzystywane są nowoczesne technologie, takie jak analiza danych, Internet rzeczy (IoT), technologie mobilne, sztuczna inteligencja oraz narzędzia analityczne. Dzięki temu możliwe jest tworzenie bardziej wydajnych, elastycznych i zautomatyzowanych procesów. Przykładem może być system, który monitoruje produkcję w czasie rzeczywistym, dostosowując działanie maszyn do zmieniających się warunków i zapotrzebowania.
Czwarta rewolucja przemysłowa zmienia nie tylko technologię, ale również sposób pracy i rolę człowieka. W przeszłości każda rewolucja rozciągała się na kilka pokoleń, dając czas na adaptację. Dziś jednak zmiany zachodzą błyskawicznie – automatyzacja, nanotechnologia, łączność bezprzewodowa czy sztuczna inteligencja przekształcają nasze życie niemal z dnia na dzień. Pracownicy w fabrykach coraz częściej nadzorują maszyny zamiast wykonywać powtarzalne czynności, a technologie wspierają ich w podejmowaniu bardziej skomplikowanych decyzji. Jednym z najbardziej przełomowych aspektów Industry 4.0 jest zdolność do tworzenia inteligentnych fabryk, które komunikują się w ramach jednego systemu. Maszyny nie tylko wykonują zadania, ale również analizują dane i podejmują decyzje w czasie rzeczywistym. Dla przykładu, linia produkcyjna może automatycznie dostosować swoje działanie w odpowiedzi na zamówienia klientów, zmniejszając marnotrawstwo i obniżając koszty.
Industry 4.0 wpływa także na nasze codzienne życie, przekształcając relacje między ludźmi. Dzięki tej rewolucji przemysłowej świat pracy staje się bardziej zróżnicowany, elastyczny i innowacyjny, co pozwala na lepsze wykorzystanie ludzkiego potencjału. To również wyzwanie – zarówno dla pracodawców, jak i pracowników, którzy muszą przystosować się do dynamicznie zmieniających się realiów technologicznych. Industry 4.0 to zatem coś więcej niż tylko nowa era technologiczna. To kierunek, w którym zmierza cały przemysł i społeczeństwo, gdzie cyfryzacja i automatyzacja stają się integralną częścią naszego życia. Ostatecznym celem jest osiągnięcie większej wydajności, zrównoważonego rozwoju i poprawy jakości życia, zarówno w kontekście pracy, jak i codziennych doświadczeń.
Korzyści płynące z Industry 4.0 są widoczne zarówno na poziomie makroekonomicznym, jak i w skali pojedynczych przedsiębiorstw, co zwiększa konkurencyjność UE, a poprzez rozwój digitalizacji umożliwia firmom europejskim rywalizację z gospodarkami Azji i Ameryki Północnej. Chociaż automatyzacja eliminuje niektóre stanowiska pracy, powstają nowe role wymagające zaawansowanych kompetencji technologicznych. Optymalizacja procesów przemysłowych redukuje zużycie surowców oraz emisję dwutlenku węgla. Z perspektywy firm następuje poprawa efektywności operacyjnej, a automatyzacja i analiza danych w czasie rzeczywistym usprawniają procesy produkcyjne. Występuje też lepsze zarządzanie ryzykiem, a dzięki predykcji awarii, wykorzystując IoT i AI minimalizuje się koszty przestojów. Monitorowanie procesów w czasie rzeczywistym pozwala eliminować błędy produkcyjne, co ma znaczący wpływ na jakość produktów.
Przykłady sektorów zaawansowanych technologicznie w Niemczech
Niemieckie firmy motoryzacyjne, takie jak Volkswagen, BMW czy Daimler, inwestują miliardy euro w rozwój pojazdów elektrycznych oraz autonomicznych. To sektor, w którym technologia IoT oraz AI mają kluczowe znaczenie.
W przemyśle maszynowym liderami w dziedzinie automatyzacji procesów przemysłowych są takie firmy, jak Siemens czy Bosch.
Niemcy są również jednym z liderów w zakresie produkcji energii ze źródeł odnawialnych, takich jak energia słoneczna i wiatrowa.
Kluczowym czynnikiem sukcesu Niemiec jest wsparcie rządu oraz współpraca międzysektorowa. Programy, takie jak High-Tech Strategy 2025 czy Krajowy Program Cyfryzacji stymulują badania i rozwój (B+R), szczególnie w sektorach związanych z AI, cyfryzacją i zieloną energią.
Ponad 76 proc. niemieckich organizacji deklaruje dojrzałość technologiczną, a wdrożenie rozwiązań cyfrowych przynosi wzrost wydajności na poziomie 11–15 proc. w ostatnich latach.
Każdy z tych sektorów to część większej układanki, która pozwala Europie konkurować na globalnym rynku. Niemcy wyznaczają standardy w przemyśle, Dania w zielonej energii, a Estonia w cyfryzacji. Innowacyjność gospodarki UE to jednak nie tylko osiągnięcia poszczególnych państw – to wizja współpracy, która pozwala tworzyć przyszłość.
Europa stawia na rozwój, który łączy ekologię, technologię i bezpieczeństwo. I choć wyzwania są ogromne, to Unia Europejska ma potencjał, by nie tylko sprostać oczekiwaniom, ale także wyznaczać kierunki zmian dla całego świata.
Wydatki na zbrojenia i ich wpływ na innowacyjność w UE
Unia Europejska w ostatnich latach intensywnie inwestuje w sektor obronny, co wynika zarówno z geopolitycznych wyzwań, jak i potrzeby modernizacji technologicznej. W 2023 r. państwa UE przeznaczyły na obronność rekordowe 279 mld euro, co stanowi dziewiąty rok z rzędu wzrost nakładów. Wzrost wydatków był szczególnie widoczny w takich krajach, jak Finlandia (+36 proc.), Litwa (+27 proc.), Szwecja (+12 proc.) i Polska (+11 proc.). Tak duże inwestycje nie tylko wzmacniają zdolności obronne, ale także napędzają rozwój technologii, które mogą być wykorzystywane zarówno w sektorze wojskowym, jak i cywilnym. W szczególności technologie z zakresu sztucznej inteligencji (AI), systemów bezzałogowych, cyberbezpieczeństwa oraz zaawansowanych systemów komunikacji są rozwijane dzięki zwiększonym budżetom na badania i rozwój w obszarze zbrojeniowym.
Wydatki na badania i rozwój (B+R) w sektorze obronnym są kluczowe dla utrzymania konkurencyjności europejskiego przemysłu. Wspólne projekty państw UE, takie jak Europejski Fundusz Obrony (EDF), umożliwiają finansowanie zaawansowanych badań w dziedzinach kluczowych dla przyszłości Europy, m.in. obrony cybernetycznej, systemów autonomicznych czy rozwoju nowych materiałów. Jednym z przykładów współpracy jest rozwój europejskiego myśliwca nowej generacji w ramach programu Future Combat Air System (FCAS), który ma się przyczynić do wzrostu europejskiej niezależności technologicznej. Wydatki na zbrojenia mogą generować efekty synergiczne dla gospodarki UE. Transfer technologii z sektora obronnego do cywilnego przyspiesza rozwój nowych produktów i usług. Dla przykładu, technologie rozwijane na potrzeby wojskowe, w tym w zaawansowane systemy przetwarzania danych czy autonomiczne pojazdy, znajdują zastosowanie w sektorach takich jak logistyka, motoryzacja czy energetyka. W kontekście globalnej rywalizacji innowacyjność sektora obronnego może być jednym z motorów napędowych dla całej gospodarki UE. Wymaga to jednak zintegrowanego podejścia, które obejmuje m.in. zwiększenie finansowania B+R w sektorze cywilnym, a co ważne, aby uniknąć marginalizacji innych dziedzin nauki i technologii, UE powinna kontynuować inwestycje w takie programy, jak „Horyzont Europa” i Europejski Zielony Ład.
Monitorowanie i ocena postępów w zakresie innowacyjności
Unia Europejska kładzie duży nacisk na systematyczne monitorowanie i ocenę postępów w zakresie innowacyjności. Dzięki zaawansowanym narzędziom analitycznym i wskaźnikom UE może identyfikować mocne strony, obszary wymagające poprawy oraz rozbieżności między państwami członkowskimi i regionami. Monitorowanie postępów jest kluczowe dla efektywnego wdrażania polityk innowacyjnych i zwiększania konkurencyjności na arenie międzynarodowej. European Innovation Scoreboard jest kluczowym instrumentem monitorującym poziom innowacyjności w krajach Unii Europejskiej. Pozwala na porównanie wyników państw członkowskich oraz ocenę ich konkurencyjności w skali globalnej. Celem jest monitorowanie poziomu innowacyjności w UE oraz porównywanie wyników z innymi globalnymi gospodarkami. European Innovation Scoreboard ocenia państwa członkowskie na podstawie ponad 30 wskaźników pogrupowanych w kilka kluczowych kategorii.
Jako pierwsze należy wymienić nakłady na badania i rozwój (B+R). Wskaźnik ten mierzy inwestycje w badania naukowe i rozwój technologiczny w stosunku do PKB.
Oceniana jest także liczba zgłoszonych i przyznanych patentów, co odzwierciedla zdolność państwa do tworzenia i ochrony nowych technologii.
Startupy i przedsiębiorczość, to liczba nowo powstających firm, które wprowadzają innowacyjne produkty i usługi.
Wskaźnik dotyczący kapitału ludzkiego uwzględnia poziom edukacji, liczbę absolwentów kierunków STEM (nauki ścisłe, technologia, inżynieria, matematyka) oraz odsetek pracowników zatrudnionych w sektorach zaawansowanych technologii.
Wpływ na gospodarkę uwidacznia się w zdolności innowacji do generowania wzrostu gospodarczego, miejsc pracy oraz poprawy konkurencyjności międzynarodowej.
Na podstawie wyników Scoreboard dzieli państwa na cztery grupy, do których należą liderzy innowacji: Szwecja, Finlandia, Dania i Niemcy, osiągające najwyższe wyniki we wszystkich wskaźnikach; silni innowatorzy: Holandia, Belgia, Austria czy Francja, przewyższający średnią UE, ale pozostający poniżej liderów; umiarkowani innowatorzy: Polska, Węgry, Czechy czy Hiszpania, wykazujący pewien postęp, ale wciąż odstający od średniej unijnej; oraz wschodzący innowatorzy: Rumunia i Bułgaria, znajdujący się na końcu rankingu, ale wykazujący potencjał rozwojowy.
Regionalna Tablica Wyników (Regional Innovation Scoreboard), oprócz oceny na poziomie państw członkowskich UE analizuje również innowacyjność na poziomie regionalnym, ponieważ zróżnicowanie wewnątrz krajów może być równie istotne jak różnice między państwami.
Znaczenie raportów regionalnych
Dzięki szczegółowym analizom regionalnym możliwe jest lepsze dostosowanie polityk innowacyjnych do potrzeb poszczególnych regionów. W ramach niektórych państw istnieją regiony, które są bardziej zaawansowane w innowacjach (np. Bawaria w Niemczech czy Sztokholm w Szwecji). Tablica pozwala identyfikować regiony, które wymagają dodatkowego wsparcia w zakresie infrastruktury, edukacji czy finansowania B+R.
Przykłady regionalnych zróżnicowań
Regiony liderów to region stołeczny w Szwecji (Sztokholm), południowe Niemcy (Bawaria, Badenia-Wirtembergia) czy Flandria w Belgii, które charakteryzują się silną bazą przemysłową i naukową.
Regiony opóźnione to wschodnia Polska, południowe Włochy czy regiony Bałkanów, które borykają się z brakami w infrastrukturze oraz ograniczonym dostępem do kapitału i wykwalifikowanej kadry.
Monitorowanie postępów za pomocą narzędzi, takich jak Europejska i Regionalna Tablica Wyników, pozwala UE identyfikować priorytetowe obszary inwestycji, a dzięki szczegółowym danym, UE może lepiej alokować środki na wsparcie regionów i sektorów wymagających poprawy, śledzić efektywność polityk i ocenić wyniki, co umożliwia weryfikację skuteczności podejmowanych działań oraz wprowadzanie niezbędnych korekt. Zwiększenie przejrzystości przez publicznie dostępne wyniki Tablic, pozwala obywatelom i przedsiębiorcom ocenić, w jaki sposób polityki innowacyjne przekładają się na rozwój gospodarczy.
Innowacyjność gospodarki UE, choć zróżnicowana, jest kluczowym czynnikiem jej konkurencyjności na globalnym rynku. Niemcy jako lider w cyfryzacji, zielonej energii i Industry 4.0 wyznaczają kierunek transformacji gospodarczej dla całej Unii. Aby w pełni wykorzystać potencjał innowacyjności, UE musi wspierać współpracę międzysektorową, inwestować w badania i rozwój oraz zmniejszać różnice między państwami członkowskimi. Europa to region pełen różnorodności – od zaawansowanej cyfrowo Estonii, przez silnie rozwinięty przemysł Niemiec, aż po Polskę, która stopniowo przekształca swój tradycyjny sektor węglowy w centrum nowoczesnych technologii elektromobilności. To także kontynent wyzwań: zmniejszenie różnic w innowacyjności, zbudowanie cyfrowej suwerenności i sprostanie zielonej transformacji wymagają od UE nie tylko ambitnych planów, ale i skutecznej realizacji. Tylko poprzez zintegrowane działania Europa będzie w stanie sprostać wyzwaniom przyszłości i umocnić swoją pozycję jako globalnego lidera innowacji.
Autor wyraża własne opinie, a nie oficjalne stanowisko NBP.
Pod względem innowacji Europa pozostaje w tyle. Niniejszy artykuł opisuje, w jaki sposób jej przemysł zdaje się tkwić w pułapce średniozaawansowanych technologii, która nie sprzyja opuszczaniu utartych ścieżek. Autorzy argumentują, że polityka innowacyjna UE powinna wspierać przełomowe innowacje, aby przełamać tę zależność, ale wymaga to głębokich reform, zarówno pod względem struktury, jak i finansowania.
Europa, a przede wszystkim Unia Europejska od dawna coraz bardziej odstaje od swoich globalnych konkurentów, czyli głównie USA i Chin. Dotyczy to szczególnie obszaru kluczowych technologii. Dodatkowo wzrost cen energii i zmiany w łańcuchach dostaw powodują, że kontynuacja dotychczasowego modelu rozwoju, ale także zielona transformacja stają się poważnym wyzwaniem.
Można powiedzieć, że nasz kraj tkwi między młotem a kowadłem, czyli między Rosją, której interesy historycznie kolidują z polską racją stanu, a Unią Europejską i dominującymi w niej grupami politycznymi. Ten czynnik oraz agresja Rosji na Ukrainę powodują, że poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o silną Polskę zostało zdominowane przez kwestie polityczne.
Polska ma dzisiaj już ponad 500 ton złota, a jego udział w rezerwach przekroczył 20 proc. – poinformował Narodowy Bank Polski 24 kwietnia 2025 r. Obecne rezerwy są niemal 5-krotnie wyższe niż siedem lat temu.
Zaczynał mając 43 lat i 20 tys. juanów w ręku. Założona przez niego firma w 2024 r. osiągnęła 8,6 mld dol. zysku i była jednym z najważniejszych graczy na rynku telekomunikacyjnym. A historię o nim i firmie, którą stworzył opowiada napisana przez Li Hongwena książka „Ren Zhengfei & Huawei”.
Amerykańskie cła spadły na Kanadę w trudnym momencie. Produktywność w gospodarce nie rośnie, a zależność od rynku USA jest bardzo duża. W krótkiej perspektywie kraj nie ma dużego pola manewru.
Kiedyś przeokropna nędza, dziś pieniędzy pod dostatkiem. Miło po wiekach udręki dostać klucze do Sezamu. Mowa o Irlandii, będącej przez stulecia kolonią brytyjską. W połowie XIX w. zmarło tam z głodu milion ludzi. Sto lat potem Dublin stanął z Londynem w biznesowo-finansowe szranki i ma się dziś znakomicie.
Wskaźniki urodzeń spadają na całym świecie, lecz nigdzie bardziej niż w Korei. Ten artykuł poddaje analizie, w jaki sposób normy dotyczące płci, kultura pracy i inne cechy społeczne współdziałają ze sobą i powstrzymują płodność w tym kraju pomimo dużych inwestycji w politykę rodzinną.
W obliczu gwałtownego wzrostu taryf celnych i dużej niepewności politycznej Międzynarodowy Fundusz Walutowy oczekuje, że globalny wzrost gospodarczy spadnie w tym i przyszłym roku, ale światowa gospodarka nie wpadnie w recesję.
Prawdopodobieństwo wyginięcia ludzkości przed końcem XXI w. wynosi około 85 proc. – ocenia prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badan Ekonomicznych NBP, wykładowca SGH. Jego zdaniem kluczowym zagrożeniem jest niekontrolowany rozwój sztucznej inteligencji ogólnej (AGI), która może przejąć kontrolę nad światem. O losie ludzkości zadecyduje kilka najbliższych lat.
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Do wybudowania elektrowni jądrowej na Pomorzu potrzeba m.in. 39 tys. ton stali. Wylewanie tzw. betonu jądrowego w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino rozpocznie się w 2028 r., a pierwszy blok zostanie ukończony w 2035 r.
Pandemia, problemy z łańcuchami dostaw, przemiany klimatyczne, wojna w Ukrainie i napięcia geopolityczne, a także konkurencja technologiczna (zwłaszcza na rynku samochodów elektrycznych i półprzewodników) postawiły pod znakiem zapytania ideę globalnego wolnego handlu. W efekcie coraz więcej państw i organizacji międzynarodowych wdraża rozwiązania interwencjonistyczne – w tym politykę przemysłową.
W ostatnim czasie wiele się mówiło o „metalach ziem rzadkich na terenie Ukrainy”. Wszystko z powodu umowy surowcowej pomiędzy USA a Kijowem. Warto przeanalizować, czym dokładnie są metale ziem rzadkich, jak dużo ich ma Ukraina, a także, dlaczego na tych pierwiastkach tak bardzo zależy Stanom Zjednoczonym.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
Odbudowa gospodarcza kraju i opanowanie chaosu walutowego należały do największych wyzwań, jakie stanęły przed władzami niepodległego państwa polskiego w 1918 r. Sanacja gospodarcza zależała zarówno od skutecznie przeprowadzonych reform finansów publicznych i skarbu państwa, jak również od szybkiego wprowadzenia do obiegu nowej, pełnowartościowej polskiej waluty. A to właśnie dobrze zorganizowany aparat skarbowy, sprawny obieg pieniądza i jego stabilna wartość stanowiły podstawę rozwoju ekonomicznego i społecznego odrodzonej Polski.
W ciągu najbliższych 30 lat rynek pracy będzie podlegał rozmaitym trendom. Do najważniejszych należą rozwój sztucznej inteligencji, starzenie się społeczeństw i ekologiczna transformacja. Każdy z nich będzie się wiązał z nowymi zagrożeniami, ale też i zawodowymi szansami.
