Francja (obok Włoch i Grecji) jest krajem, który stracił status pełnej demokracji wg rankingu EIU. (CC By TheAlieness GiselaGiardino)
Zamiast demokratycznie wybranych polityków, coraz większy wpływ na kraje i ludzi wywierają oficjalni kredytodawcy jak EBC, MFW, czy Komisja Europejska.
Sześć z najbardziej demokratycznych krajów na świecie to państwa zachodnioeuropejskie – warto zaznaczyć, że spośród nich tylko Finlandia jest w strefie euro. Kryzys spowodował, że poziom demokratyzacji w krajach europejskich obniżył się. Między 2008 a 2010 rokiem z 21 krajów europejskich indeks demokracji spadł w 15, w żadnym się nie poprawił. Grecja, Włochy i Francja straciły status pełnej demokracji.
Główną przyczyną pogorszenia indeksu demokracji była utrata suwerenności i demokratycznej odpowiedzialności rządów, co nastąpiło wskutek różnych działań antykryzysowych. W Grecji i Włoszech, które były najbardziej drastycznymi przykładami tego zjawiska, demokratycznie wybrane rządy zastąpili technokraci. W niektórych z tych państw polityka nie jest kształtowana przede wszystkim przez ciała ustawodawcze i wybranych polityków lecz przez kredytodawców takich jak Europejski Bank Centralny, Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Komisję Europejską. Polityka zaciskania pasa miała bolesne skutki społeczne i pogłębiła problem braku zaufania do instytucji publicznych. Tym zjawiskom towarzyszy spadek zainteresowania uczestnictwem w wyborach. Spada także członkostwo w partiach politycznych.
Kryzys głęboko odbił się także na krajach wschodniej i centralnej Europy. Spośród krajów regionu jedynie Czechy zostały zakwalifikowane do najwyższej kategorii „kraj w pełni demokratyczny”. W 2012 roku spadły indeks demokracji w 10 z 28 krajów, w 2011 w 12. Jedyny znaczący awans w 2012 r. zanotowała Gruzja.
(infografika: Darek Gąszczyk)
Uległy wzmocnieniu trendy autorytarne w krajach Wspólnoty Niepodległych Państw. Pogorszenie w krajach akcesyjnych jest wynikiem tego że przed wstąpieniem do Unii Europejskiej system polityczny w tych krajach był zjednoczony wokół wspólnego celu. Gdy krajom udało się wstąpić do UE, główne siły polityczne wróciły do „naturalnego” antagonizmu. Brakuje kultury politycznej, zaufania do instytucji publicznych. Frekwencja w wyborach jest niska i spada. Scena polityczna w krajach regionu jest bardzo podzielona, a wyborcy nie identyfikują się z istniejącymi partiami.
>> Pełny raport Democracy Index 2012
OF
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
