(CC0PublicDomain)
Najważniejszymi zmianami w europejskich podatkach w 2016 roku są:
– Uszczelnianie systemów podatkowych i wzrost dochodów podatkowych w relacji do PKB. Kilka krajów wprowadziło Jednolity Plik Kontrolny (JPK) dla podatków. Portugalii, Austrii, Luksemburgu, Francji, Litwie, a od stycznia 2017 w Polsce. Zamierzają go wprowadzić Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia i Czechy. Schemat JPK został zaproponowany przez OECD w roku 2005. JPK zawiera szczegóły transakcji, zawartych w deklaracji VAT.
– Stopniowe obniżanie stawek PIT.
– Wzrost znaczenia podatków pośrednich.
W 17 krajach UE górna stawka podatkowa waha się w granicach 40-57 proc. W ośmiu przekracza 50 proc. Są to: Szwecja, Portugalia, Austria, Dania, Belgia, Słowenia i Grecja.
W większości krajów łączne składki na ubezpieczenie społeczne wahają się między 30 proc., a 40 proc. Składka powyżej 40 proc. obowiązuje w Czechach, Belgii, na Słowacji i we Francji. W tym ostatnim kraju wynosi 60 proc.
Zdaniem specjalistów podatkowych firmy doradczej PwC polski system podatkowy i stawki polskich podatków nie odbiegają znacznie od średniej europejskiej. Jesteśmy średniakiem, jeśli chodzi o obciążenia PIT i ZUS. Zajmujemy odpowiednio miejsce 16 i 19 w rankingu wysokości obciążeń dla przeciętnie zarabiających podatników. Inaczej niż w większości krajów UE dochody podatkowe w relacji do PKB od 2008 do 2015 roku nieznacznie spadły.
W większości krajów UE występuje progresywny podatek od dochodów indywidualnych. Wyjątkami są: Bułgaria, Litwa, Węgry, Rumunia, Estonia, Łotwa. Jak widać liniowy PIT obowiązuje wyłącznie w nowych państwach UE, które przystąpiły do Unii w 2004 roku i później. W nowych krajach Unii z reguły niższe są też stawki PIT.
W 2016 roku w pięciu krajach nastąpiło obniżeni stawek PIT, zwłaszcza dla uboższych podatników, a w sześciu podwyższona została kwota wolna od podatku.
W Austrii najniższa stawka została obniżona z 36,5 proc. do 25 proc., a jednocześnie podniesiono do 55 proc. stawkę najwyższą dla dochodów rocznych ponad 1 mln euro. Ta podniesiona stawka ma obowiązywać do 2020 roku.
W Hiszpanii obniżono zarówno stawkę dolną, jak i górną – z 20 proc. i 47 proc. do 19 proc. i 45 proc.
W Holandii obniżono łączną stawkę PIT i ZUS dla podatników o średnich dochodach. Dotychczas stawki wynosiły: 36,55 proc., 42 proc. i 52 proc. Zmienione w 2016 roku stawki to: 36,55 proc., 40,4 proc. i 52 proc.
W Słowenii, gdzie obowiązywały cztery progi podatkowe, dodano piąty. Obecne stawki podatkowe to: 16 proc., 27 proc., 34 proc., 39 proc. i 50 proc. W tym przypadku również skorzystali podatnicy o średnich dochodach.
Na Węgrzech obniżono stawkę podatku liniowego z 16 na 15 proc. >>czytaj więcej
W Grecji podatek PIT został podniesiony. Zamiast trzech stawek – 22 proc., 32 proc. i 42 proc. wprowadzono cztery: 22 proc., 29 proc., 37 proc. i 45 proc. W Grecji obowiązuje dodatkowo podatek solidarnościowy, który jest dodawany do PIT. Ma sześć stawek. W 2016 roku najniższą podniesiono z 0,7 proc. do 2,2 proc., a najwyższą z 8 proc. do 10 proc. Dodatkowo ostatni próg dochodowy został obniżony z 500 tys. euro do 220 tys. euro.
Rumunia zapowiada, że w roku 2018 obniży liniową stawkę PIT do 10 proc., a dodatkowo kwota wolna od podatku zostanie podniesiona do poziomu, odpowiadającego ok. 24 tys. zł.
W Chorwacji w roku 2016 kwota wolna od podatku została podniesiona z 31000kub do 45600 kun (z ok 4100 euro do 6000 euro).
W Estonii z 1848 euro do 2040 euro, a w roku 2018 podniesiona zostanie do 2460 euro.
W Finlandii z 16700 euro do 16900 euro.
Na Malcie z 8500 euro do 9100 euro, a przy rozliczaniu małżeńskim z 11900 do 12700 euro.
W Niemczech z 8354 do 8652 euro.
W Wielkiej Brytanii z 10500 do 11000 funtów szterlingów.
Polski system podatkowy wspiera rodziny mniej niż w innych krajach UE
Składki socjalne (umownie składki na ZUS) są bardziej stabilne niż stawki PIT. W roku 2016 zmieniły się w czterech krajach.
W Grecji składka płacona przez pracodawcę wzrosła z 24,56 proc. do 25,06 proc., a przez pracownika z 15,5 do 16 proc.
W Belgii składka pracodawcy wzrosła z 27 proc. do 30 proc. (w roku 2018 ma spaść do 25 proc.).
W Hiszpanii składkę pracodawców obniżono z 10,15 proc. do 29,9 proc.
Na Węgrzech składkę pracodawcy płacą 23,5 proc., zamiast jak poprzednio 27 proc.
W kilku krajach europejskich jest kilka stawek składek na ubezpieczenia społeczne. W Irlandii aż 11, w Wielkiej Brytanii dwie: 25,8 proc. oraz 15,8 proc. Ta druga stawka obciąża dochody wyższe, zaś dochody do 8060 funtów nie są w ogóle obciążone składkami.
W Polsce, a także w innych krajach UE najważniejszym dostarczycielem dochodów do budżetu jest VAT i inne podatki pośrednie (akcyza, cła). Z tego źródła pochodzi od 29 proc. (w Niemczech) do 55 proc. (w Bułgarii) dochodów państwa. W krajach Europy Środkowej i Wschodniej istnieje tendencja do obniżania stawek PIT i rekompensowania ubytku dochodów państwa wyższymi stawkami VAT. Nie sposób jednoznacznie określić, czy jest to korzystne dla tempa wzrostu gospodarczego w średnim okresie. Niewątpliwie niskie stawki PIT, nawet zrekompensowane wyższymi stawkami VAT są popularne wśród osób o średnich i wyższych dochodach.
Relatywnie małe znaczenie ma podatek korporacyjny (CIT), który przynosi od 3,3 proc. (Grecja, Węgry) do 18,7 proc. (Malta) dochodów państwa. Podatek ten jest kłopotliwy dla podmiotów gospodarczych z uwagi na różne interpretacje kosztów, uwzględnianych przy obliczaniu dochodu do opodatkowania. Likwidacja CIT jest zupełnie realna. Wymagałaby podniesienia VAT, a zapewne też wprowadzenia bardziej efektywnych podatków majątkowych.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
