Niskie stopy EBC pompują bańki na rynkach nieruchomości
Ostatnie decyzje Europejskiego Banku Centralnego zszokowały wielu obserwatorów. Choć cele, jakie zamierza osiągnąć - zapobiec inflacji i pobudzić wzrost - są jasne, jego konkretne posunięcia grożą wystąpieniem poważnej niestabilności.
Hans-Werner Sinn (CC BY-SA Metropolico.org)
Wszystko zaczęło się od zapowiedzi wprowadzenia euro na szczycie UE w Madrycie w 1995 r., która spowodowała dramatyczny spadek stóp procentowych.
Trwale niskie stopy procentowe napompowały bańkę inflacyjną w krajach Południowej Europy, osłabiły ich konkurencyjność oraz podniosły ceny aktywów i nieruchomości do niemożliwych do utrzymania poziomów. Kiedy bańka pękła, EBC starał się, aby ceny nie powróciły do stanów równowagi wykorzystując swoje prasy drukarskie i obiecując nieograniczone gwarancje dla inwestorów. Ostatnie decyzje ECB to kolejna dawka tego samego rozwiązania.
Oczywiście, kiedy kryzys finansowy uderzył z całą mocą w 2008 r., interwencje EBC były uzasadnione. Ale odkąd sytuacja w gospodarce światowej w 2009 r. zaczęła się normalizować, decyzje EBC są coraz bardziej problematyczne, bo pozwalają krajom Europy Południowej unikać reform strukturalnych.
Ale najgorsze może dopiero nadejść, gdy wciąż silne gospodarki strefy euro także stracą wiarygodność. Obserwujemy pierwsze niepokojące objawi. Rynki nieruchomości w Austrii, Niemczech i Luksemburgu praktycznie eksplodowały w trakcie kryzysu z powodu bardzo niskich stóp procentowych. W Austrii ceny nieruchomości wzrosły prawie o połowę, w Luksemburgu prawie o jedną trzecią.
Przedstawiane przez organy nadzoru makroostrożnościowego twierdzenia o przeszacowaniu cen nieruchomości – na przykład w Szwecji – oparte na współczynniku cen nieruchomości do dochodów są często przesadzone. W niniejszym artykule dowodzimy, że dla określenia czynników fundamentalnych kształtujących ceny nieruchomości mieszkaniowych konieczne jest uwzględnienie zrównoważonego poziomu stóp procentowych, lecz żadna konkretna miara przeszacowania lub niedoszacowania nie jest zadowalająca. Do miar tych należy współczynnik kosztów użytkowania do dochodów. Zamiast nich dla potrzeb przeprowadzenia oceny opartej na dowodach wymagane są strukturalne modele empiryczne rynku mieszkaniowego i rynku kredytowego.
Europejski Bank Centralny po raz dziewiąty podniósł stopy procentowe 27 lipca 2023 r., windując je do dawno nienotowanego poziomu. Trudno mówić o jakiejkolwiek niespodziance, można natomiast spierać się odnośnie do tego, jak wysoki jest to rzeczywiście poziom. Z kolei decyzja dotycząca obniżenia oprocentowania rezerw obowiązkowych świadczy o tym, że EBC szuka oszczędności wszędzie tam, gdzie to jest możliwe.
Współczesną rzeczywistość charakteryzuje szybki postęp. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i cyfryzacja gospodarki wymuszają zmiany także w funkcjonowaniu systemu płatniczego i w samych płatnościach. Zjawisko to ma zasięg globalny. Dotyczy również strefy euro. W dyskusji publicznej pada pytanie, czy po 25 latach od wprowadzenia banknotów i monet euro nadszedł już czas na równoległe wprowadzenie przez Eurosystem (tj. Europejski Bank Centralny i 20 banków centralnych państw strefy euro) cyfrowego odzwierciedlenia gotówki?
Nazywany był bankierem bankierów. Mowa o Enrico Cucci, legendzie, a jednocześnie nieco tajemniczej postaci włoskiego kapitalizmu. Po II wojnie światowej współtworzył słynny bank inwestycyjny – Mediobanca i kierował nim żelazną ręką przez ponad trzy dekady. Od jego śmierci 23 czerwca 2000 r. minęło właśnie 25 lat.
Polska stoi u progu największej zmiany w systemie energetycznym od dekad. – Bez elektrowni jądrowych nie da się odejść od węgla w sposób bezpieczny i stabilny – powiedział prof. Michał Kowal z Narodowego Centrum Badań Jądrowych. W rozmowie z „Obserwatorem Finansowym” tłumaczył, dlaczego atom to już nie opcja, lecz fundament transformacji energetycznej oraz jakie wyzwania stoją przed realizacją tej wizji.
Mnożą się objawy słabości gospodarki niemieckiej. Rok 2024 nie przyniósł zauważalnego wzrostu (a w 2023 r. niemiecki PKB skurczył się o 0,3 proc.). Ale anemiczny wzrost tej gospodarki nie jest kwestią ostatnich kilku lat. Datuje się on od dość dawna – wyraźniej zaś w ostatnich latach.
Polska zbyt mocno koncentruje się na redystrybucji, zaniedbując predystrybucję, czyli działania zapobiegające powstawaniu nierówności – przekonują Jakub Sawulski, Michał Brzeziński i Paweł Bukowski w książce „Nierówności po polsku”.
Po gwałtownym choć krótkotrwałym epizodzie inflacyjnym z lat 2021-2023 walka z inflacją w strefie euro zasadniczo zakończyła się zwycięstwem. Nasz artykuł przekonuje, że inflacja była w większym stopniu kształtowana przez ceny energii niż politykę stóp procentowych EBC.
Konflikt między Izraelem a Iranem jest kolejną fazą Wielkiej Wojny Bliskowschodniej, która miała swój początek 7 październiku 2023 r., gdy Hamas zaatakował Izrael w pobliżu Strefy Gazy. Jaka była reakcja rynków surowców strategicznych na eskalację tej wojny? Jakie też są przewidywania w tym zakresie na najbliższy okres?
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
„Ambitna etyka nie prywatyzuje, ona polityzuje” – przekonuje niemiecki filozof i matematyk Rainer Mühlhoff w książce, która na nowo stawia pytanie o to, kto i w jaki sposób ma prawo kształtować przyszłość technologii.
Główny doradca ekonomiczny prezydenta Trumpa, Stephen Miran, stwierdził, że międzynarodowy system monetarny, w którym Stany Zjednoczone zapewniają reszcie świata bezpieczne i płynne aktywa, jest „niesprawiedliwy”, ponieważ rzekomo uniemożliwia USA wyeliminowanie deficytu na rachunku obrotów bieżących. Proponowanym przez niego rozwiązaniem jest obniżenie wartości dolara poprzez skoordynowaną interwencję na rynku walutowym przez zagraniczne banki centralne.
Liczba imigrantów z Ukrainy w Polsce mocno się już nie zwiększy, bo granicą jest choćby demografia Ukrainy. A trudno znaleźć inne kierunki, z których napływ do Polski byłby tak oczywisty – powiedzieli „Obserwatorowi Finansowemu” dr Beata Dudek, dr hab. Paweł Strzelecki i Adam Panuciak z Departamentu Statystyki NBP.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
