(© CC BY Chris Potter)
W ostatnim 30-leciu typowy wielki bank stał się podmiotem globalnym z oddziałami w wielu państwach. Jednocześnie liberalizacja w dziedzinie finansów zwiększyła wzajemne powiązania systemów bankowych i ekspozycję systemów bankowych poszczególnych państw na wstrząsy przenoszone przez banki zagraniczne. Ta globalizacja bankowości przyczyniała się do zwiększenia ryzyka płynności w okresie kryzysu finansowego i późniejszego kryzysu w strefie euro.
Czy międzynarodowa działalność banków stabilizuje systemy finansowy, uodporniając sieci bankowe na wstrząsy, czy przeciwnie – destabilizuje, umożliwiając szybsze i rozleglejsze przenoszenie wstrząsów? Jak międzynarodowa działalność banków wpływa na skuteczność inicjatyw mikroostrożnościowych? Które z nich są konieczne i mogą przynieść skutki w postaci wspierania wzrostu gospodarczego i stabilności finansowej? Czy mechanizmy regulacji i nadzoru mogą wykrywać przyczyny ryzyka tkwiące w międzynarodowej bankowości? Te pytania pozostają póki co bez odpowiedzi.
Na razie Międzynarodowa Sieć Badań Bankowości zajmowała się przede wszystkim przenoszeniem wstrząsów płynnościowych do innych państw. Stosunkowo mało jednak wiadomo o tym, jak operacje transgraniczne i rynki wewnętrzne banków globalnych działają jako mechanizm przenoszący. Ustalanie faktów jest zasadniczo problemem mikroekonometrycznym i by to ustalić, potrzeba danych na poziomie banków.
Joe Peek i Eric Rosengren opublikowali ważne i cenne analizy, które są wczesnymi przykładami przydatności danych na poziomie banków do ustalania konkretnych kanałów przenoszenia wstrząsów i przypadków ich występowania na rynkach macierzystych. (The International Transmission of Financial Shocks: The Case of Japan, „The American Economic Review” 87, 4/1997, s.495–505; Collateral Damage: Effects of the Japanese Bank Crisis on Real Activity in the United States, „The American Economic Review” 90, 1/2000, s. 30–45). Są dwa główne ograniczenia tego rodzaju badań. Po pierwsze: brakuje publicznych danych o kanałach przenoszenia i bilansach banków globalnych. Po drugie: trudno porównywać wyniki różnych przedsięwzięć badawczych, w których wykorzystuje się poufne dane zebrane przez agencje nadzoru i banki centralne.
Międzynarodowa Sieć Badań Bankowości została ustanowiona w 2012 r. Pracują w niej osoby z działów badań banków centralnych państw całego świata – w 2013 r. Austrii, Australii, Francji, Hiszpanii, Hongkongu, Irlandii, Kanady, Niemiec, Polski, USA, Wielkiej Brytanii i Włoch – oraz przedstawiciele MFW i Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS). Celem tej sieci jest prowadzenie skoordynowanych badań transgranicznej bankowości z użyciem danych na poziomie banków, aby analizować sprawy dotyczące banków globalnych. Badania mają się przydać przy opracowywaniu programów politycznych, lecz również spełniać wymogi akademickie. Ponadto sieć ułatwia wymianę zasadniczych informacji związanych z bankowością międzynarodową między naukowcami, pracownikami działów badań banków centralnych i decydentami politycznymi.
Osoby zajmujące się badaniami w sieci ustalają wspólne kwestie do przeanalizowania oraz opracowują ustalenia ekonometryczne. Zespół badawczy każdego banku centralnego wykorzystuje własne mikrodane (w tym dane zebrane przez agencje nadzoru), aby udzielić odpowiedzi na wspólne pytania badawcze dotyczące banków w jego państwie, przy czym przewiduje się możliwość zindywidualizowanych procedur badawczych. To nastawienie badawcze ma służyć temu, aby ułatwić porównania między odmiennymi jurysdykcjami. Prace badawcze prowadzone w licznych państwach przyczyniają się do kształtowania wspólnych składników bankowości oraz polityki bankowej w różnych krajach, a także cech charakterystycznych dla poszczególnych państw. Analiza przenoszenia wstrząsów płynnościowych w kredytowaniu i poprzez ekspozycje bilansów banków krajowych i globalnych było pierwszym projektem badawczym wybranym i ukończonym przez grupę.
W przeprowadzonych przez sieć badaniach stosowano spójną metodologię opracowaną na podstawie założeń, które przedstawili Asim Ijaz Khwaja i Atif Mian (Tracing the Impact of Bank Liquidity Shocks, analiza robocza NBER nr 12612, październik 2006) oraz Marcia Millon Cornett, Jamie McNutt, Philip Strahan i Hassan Tehranian (Liquidity Risk Management and Credit Supply in the Financial Crisis, „Journal of Financial Economics” nr. 101/2010, s. 297–312; zob.). Ramy metodologiczne projektu zostały rozszerzone zgodnie z przeglądem metodologicznym Claudii Buch i Lindy Goldberg (International Banking and Liquidity Risk Transmission: Lessons from Across Countries, raport nr 675 personelu Nowojorskiego Banku Rezerwy Finansowej, maj 2014).
Zamieszczone poniżej wykresy ukazują, że różne kategorie kredytowania – krajowe, zagraniczne i kredyty wewnątrzbankowe netto (to kredyty udzielane oddziałom własnego banku działającym w innych państwach) – przedstawiały się odmiennie w różnych państwach.
(infografika Darek Gąszczyk)
Każdy z 11 zespołów krajowych przygotował szacunki regresji dla danych panelowych dotyczących banków krajowych (zarówno działających na całym świecie, jak i wyłącznie w kraju pochodzenia). Interesującą zmienną była zmiana różnych mierników elementów bilansów banków, które mogły wpłynąć na to, jak kredytowanie reagowało na działania wpływające na płynność, takie jak zmiana kredytów zagranicznych udzielanych przez dany bank bądź zobowiązania netto zagranicznych filii. Do zmiennych niezależnych należą różne wielkości kontrolne (opóźnione), takie jak stosunek kapitałów banków do aktywów, wartości przybliżone wielkości i rozmaite mierniki ryzyka płynności dla tych banków. Należą do nich odmienne dla poszczególnych krajów różnice między stopą LIBOR a stopą oprocentowania swapów OIS (indeksowanych stopą overnight), które pozwalają mierzyć płynność rynku, oraz mierniki oficjalnego wspierania płynności w czasie kryzysu.
Wprawdzie wyniki uzyskane przez zespoły badawcze z poszczególnych banków centralnych są interesujące, ale obszerniejsze wspólne wyniki przydają się do zrozumienia cech wspólnych transgranicznego przenoszenia wstrząsów bankowych i płynnościowych. Aby to osiągnąć, Claudia Buch i Linda Goldberg przeprowadziły metaanalizę wyników dotyczących poszczególnych państw (zob. International Banking and Liquidity Risk Transmission: Lessons from Across Countries, raport nr 675 personelu Nowojorskiego Banku Rezerwy Finansowej, maj 2014). Oto zaobserwowane wyniki.
Po pierwsze: wspólna metodologia lepiej tłumaczy różnice między kategoriami kredytów udzielanych przez banki działające na rynkach międzynarodowych w porównaniu z bankami wyłącznie krajowymi. Po drugie: banki różnią się pod względem kanałów, przez które wstrząsy płynnościowe przenoszą się do kredytowania. Finansowanie za pomocą depozytów ma większe znaczenie w przypadku banków działających na rynkach krajowych, natomiast wewnętrzne strategie zarządzania płynnością i oficjalnym wspieraniem płynności liczą się bardziej w bankach mających filie w innych państwach. Po trzecie wreszcie, wspólny model empiryczny w większym stopniu tłumaczy zróżnicowanie między kategoriami kredytów i zróżnicowanie szeregów czasowych w kredytowaniu krajowym, niż wyjaśnia zobowiązania netto wynikłe wskutek kredytowania wewnątrzbankowego lub zagranicznego.
Można to interpretować w kategoriach większej stabilności kredytowania krajowego. Jednocześnie wzrost kredytowania transgranicznego o wiele mocniej reaguje na ryzyko płynności niż bilansowe charakterystyki banków. W pewnej interpretacji przyjmuje się, że kredytowanie transgraniczne jest zwykle bardziej podporządkowane krajowej działalności kredytowej, gdy zmieniają się warunki stresowe.
Badania przeprowadzone przez członków zespołu Międzynarodowej Sieci Badań Bankowości są pierwszą systematyczną analizą sytuacji w różnych państwach z użyciem danych w skali mikro dotyczących indywidualnych banków z zastosowaniem wspólnej metodologii. Ten projekt to ważny przykład korzyści wynikających ze współpracy i komunikacji członków międzynarodowej społeczności złożonej z osób prowadzących badania i opracowujących założenia polityki. Takie inicjatywy pomagają wspierać wspólne cele stabilności makroekonomicznej i finansowej oraz prowadzą do wniosków, które okazują się przydatne przy opracowywaniu odpowiednich reakcji regulacyjnych na ryzyko płynności i inne wstrząsy.
Claudia M. Buch – profesor ekonomii, wykładała m.in. na Uniwersytecie Tybingi, od maja 2004 r. zajmuje stanowisko wiceprezes Bundesbanku.
James Chapman – wicedyrektor Wydziału Badań Finansowych w Dziale Stabilności Finansowej Banku Kanady.
Linda Goldberg – wiceprezes Nowojorskiego Banku Rezerwy Federalnej ds. badań międzynarodowych.
Artykuł po raz pierwszy ukazał się w VoxEU.org (tam dostępna jest pełna bibliografia). Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
