(Opr. DG)
Amerykańskie prawo FATCA (ang. Foreign Account Tax Compliance Act) zostało podpisane przez prezydenta Obamę jako cześć tzw. HIRE Act (Hiring Incentives to Restore Employment Act) 18 marca 2010 roku. FATCA wymaga od instytucji finansowych na świecie podpisania umowy z amerykańskim urzędem skarbowym (Internal Revenue Service, IRS) w sprawie identyfikacji oraz przekazywania informacji na temat amerykańskich posiadaczy kont.
Jeżeli dana instytucja finansowa nie podpisze takiej umowy i nie wywiąże się z nałożonych obowiązków, będzie musiała się liczyć z konsekwencjami w postaci 30 proc. podatku u źródła (withholding tax) od określonych płatności pochodzących z inwestycji na amerykańskich rynkach finansowych.
FATCA wzbudziła wiele kontrowersji na świecie. Okazało sie bowiem, że na drodze współpracy z IRS stoją przeszkody prawne w postaci ochrony danych osobowych i tajemnicy bankowej. Poza tym instytucje finansowe na świecie wyraziły głębokie obawy w związku ze skomplikowanym i zawiłym językiem amerykańskich regulacji prawnych oraz z ogromnymi kosztami dostosowywania się do FATCA.
8 lutego 2012 r. amerykański Departament Skarbu wraz krajami tzw. Grupy 5 (Francja, Włochy, Hiszpania, Niemcy oraz Wielka Brytania) wydał wspólne oświadczenie w sprawie utworzenia modelu umowy międzynarodowej w sprawie przestrzegania przepisów podatkowych i implementacji FATCA (intergovernemntal model agreement to improve tax compliance and implement FATCA), tzw. Model I.
W praktyce oznaczało to, ze amerykański Departament Skarbu zgodził sie na inną formę współpracy w związku z FATCA, a mianowicie poprzez podpisywanie bezpośrednich umów pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i rządami innych krajów. Umowy te mają na celu usunięcie barier prawnych, zmniejszenie obciązenia dostosowywania sie do FATCA instytucji finansowych oraz ustalenie zasady wzajemnosci w przekazywaniu informacji.
21 czerwca 2012 r. podobne oświadczenia zostały wydane przez rządy Japonii i Szwajcarii. Oświadczenia te informowały o nieco innej formie współpracy ze Stanami Zjednoczonymi w związku z FATCA, tzw. Model II.
26 lipca 2012 r., po dalszych negocjacjach z krajami G5, amerykański Departament Skarbu opublikował Model I umowy w dwóch wersjach. Pierwsza wersja przewiduje wzajemne przekazywanie określonych informacji przez amerykańskie instytucje finansowe do kraju, z którym umowa w sprawie FATCA została podpisana (ang. reciprocal). Natomiast druga wersja nie przewiduje takiego rozwiązania (ang. nonreciprocal).
12 września 2012 roku Wielka Brytania jako pierwszy kraj z G5 podpisała umowę międzyrządowa w związku z implementacją FATCA. Umowa ta opiera sie na zasadzie wzajemności. Tekst tej umowy nie różni sie znacząco od Modelu I opublikowanego w lipcu 2012 roku, jednakże pewne paragrafy zostały dodane lub zmodyfikowane.
Istotnym elementem jest dodanie klauzuli „bardziej uprzywilejowanego kraju”. Jeżeli Stany Zjednoczone podpiszą w przyszłości umowę międzyrządowa w związku z implementacją FATCA z innym krajem na bardziej korzystnych warunkach dla instytucji finansowych tego kraju, są one zobowiązane do powiadomienia Wielkiej Brytanii o tych korzystniejszych warunkach.
Dodatkowo Stany Zjednoczone muszą automatycznie zastosować te warunki wobec brytyjskich instytucji finansowych. Warto również zwrócić uwagę, ze umowa międzyrządowa pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią dotyczy tylko tych instytucji, które są rezydentami podatkowymi w Wielkiej Brytanii, z wylączeniem oddzialow i spolek zależnych znajdujących sie poza Wielką Brytanią.
Model I umowy dzieli się trzy części. Pierwsza część zawiera generalne postanowienia oraz definicje. Druga część to Aneks I, który zawiera opis określonych zasad dotyczących identyfikacji, kwalifikacji i przekazywania informacji na temat amerykańskich rachunków (US reportable accounts) oraz płatności do nieuczestniczących w FATCA instytucji finansowych (nonparticipating financial institutions).
Aneks II stanowi trzecią część umowy i wymienia brytyjskie instytucje finansowe oraz produkty, które nie są objęte obowiązkiem raportowania (ang. non-reporting financial institutions and products) i są wyłączone z zasięgu FATCA. I tak na przykład, brytyjskie organizacje rządowe, organizacje non-profit, czy też określone fundusze emerytalne nie muszą identyfikować posiadaczy kont, ani zgłaszać ich do brytyjskich organów podatkowych HMRC (Her Majesty’s Revenue and Customs). Niektóre produkty oferowane przez brytyjskie instytucje finansowe, jak na przykład konta emerytalne lub indywidualne konta oszczędnościowe, są wyłączone z kwalifikacji dla potrzeb FATCA.
Treść umowy pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Wielką Brytanią nie będzie podlegała dalszym zmianom za wyjątkiem Aneksu II. Aneks ten może być uaktualniany o kolejne brytyjskie instytucje finansowe i produkty, które będą uznane za mało prawdopodobne jako wykorzystywane do unikania płacenia podatków przez amerykańskich obywateli.
Umowa podpisana przez Wielką Brytanie przewiduje przekazywanie informacji o amerykańskich właścicielach kont bezpośrednio do HMRC. HMRC natomiast będzie automatycznie przekazywał te informacje dalej do IRS. Dodatkowo umowa ta zwalnia brytyjskie instytucje finansowe z obowiązku zawierania bezpośrednich umów z IRS. Instytucje te będą się jednak musialy zarejestrowac. Na tym etapie szczegóły rejestracji nie są jasne.
Podpisana umowa wydłużyła terminy dostosowania sie do FATCA dla brytyjskich instytucji finansowych. Wyeliminowany został 30 proc. podatek u źródła od określonych płatności pochodzących ze Stanów Zjednoczonych. Znacznie uproszczone zostały zasady identyfikacji i kwalifikacji właścicieli kont.
Instytucje finansowe w Wielkiej Brytanii mogą w większym stopniu polegać na istniejącej dokumentacji związanej z brytyjskimi przepisami przeciwko praniu brudnych pieniędzy (Anti Money Laundering) oraz polityka „poznaj swojego klienta” (Know Your Customer) jak i również na informacji publicznie dostępnej. Właściciele kont będą mieli możliwość samo poświadczania swojego statusu w związku FATCA (self-certification).
Brytyjskie instytucje finansowe nie będą musiały także zamykać rachunków tzw. opornych właścicieli kont (recalcitrant account holders), którzy nie będą współpracować w związku z FATCA. Fakt posiadania spółek zależnych i oddziałów w krajach, które nie mają podpisanej umowy międzyrządowej ze Stanami Zjednoczonymi nie będzie dyskwalifikował brytyjskich instytucji finansowych w świetle w FATCA. Nawet jeżeli te spółki i oddziały nie będą mogły podpisać bezpośredniej umowy z IRS ze względu na lokalne prawo, nie wpłynie to na status brytyjskich instytucji finansowych w związku z FATCA.
Podpisana umowa ze Stanami Zjednoczonymi przewiduje również przekazywanie określonych informacji przez amerykańskie instytucje finansowe na temat brytyjskich posiadaczy kont. Szczegóły tych informacji nie są jednak równoważne w porównaniu z informacjami przekazywanymi przez brytyjskie instytucje finansowe. Stany Zjednoczone oficjalnie uznały potrzebę osiągnięcia takiego samego poziomu wymiany informacji i zobowiązały sie do przyjęcia odpowiednich przepisów w tej sprawie.
18 września HMRC wydal tzw. dokument konsultacyjny (Consultation Document) w związku z implementacja podpisanej umowy ze Stanami Zjednoczonymi. Dokument ten służy zebraniu komentarzy oraz propozycji na temat przepisów regulujących FATCA w Wielkiej Brytanii. HMRC również próbuje zebrać dane dotyczące szacunkowych kosztów związanych z dostosowaniem sie do FATCA przez brytyjskie instytucje finansowe. Okres konsultacji kończy sie 23 listopada 2012, a publikacja szkicu brytyjskich przepisów dotyczących FATCA przewidywana jest na koniec tego roku. HMRC planuje wprowadzenie tych przepisów jako część tzw. ustawy finansowej 2013 (Finance Bill 2013).
Brytyjskie instytucje finansowe, a zwłaszcza banki, juz od wielu miesięcy przygotowują się do FATCA zdając sobie sprawę z ogromu zadania stojącego przed nimi. Instytucje te powołały w tym celu specjalne zespoły, których zadaniem jest wdrożenie wymogów FATCA. Instytucje te mają świadomość, ze proces dostosowania sie do FATCA wiąże sie z wieloma zmianami proceduralnymi, na przykład przy otwieraniu nowych rachunków lub w związku z gromadzeniem odpowiedniej dokumentacji.
Nieuniknione są także zmiany w systemach informatycznych. Zmiany te wymagaja zaangażowania znacznych zasobow ludzkich oraz pieniężnych. Podpisana umowa pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, a Wielką Brytanią znacznie ułatwiła proces dostosowywania sie do FATCA dla tych instytucji, jednakże nie zlikwidowała konieczności przeprowadzenia zmian na wielu poziomach działalności.
Przedstawiciele IRS od dawna donosili o olbrzymim zainteresowaniu negocjacjami umów międzyrządowych na świecie. 8 listopada amerykański Departament Skarbu ogłosił, że jest w trakcie rozmów z około 50 krajami. Do końca roku planowane jest zakończenie negocjacji z m.in. Francją, Włochami, Niemcami, Finlandią, Norwegią i Szwajcarią. Zaawansowane rozmowy prowadzone są z m.in. Australią, Nową Zelandią, Singapurem, Słowacją, Węgrami i Cyprem.
We wstępnej fazie rozmów są kraje takie, jak: Czechy, Luxemburg, Rosja, Chile, Brazylia, Południowa Afryka. Niektóre z krajów negocjujących umowy, jak na przykład rządy Wyspy Man, Jersey i Guernsey, oficjalnie ogłosiły zamiar negocjacji Modelu I podpisanego przez Wielką Brytanię. Inne kraje nie określiły, którym modelem umowy są zainteresowane.
Zespoły negocjacyjne w krajach zamierzających podpisanie umowy międzyrządowej ze Stanami Zjednoczonymi powinny pilnie śledzić jakiego typu instytucje oraz produkty zostały wyłączone z działania FATCA w Wielkiej Brytanii. Dzięki temu, zespoły te będą mogły skutecznie negocjować wyłączenie podobnych instytucji i produktów finansowych w swoim kraju.
Nie wiadomo czy wszystkie kraje na świecie podpiszą umowę międzyrządową ze Stanami Zjednoczonymi. Międzynarodowe instytucje finansowe prowadzące działalność w wielu krajach będą musiały pilnie śledzić status negocjacji w każdym z tych krajów.
Autorka jest pracownikiem KPMG w Londynie. Artykuł wyraża jej prywatną opinię, nie powinien być utożsamiany ze stanowiskiem KPMG.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
