Kobiety zarabiają mniej tam, gdzie jest mało pracodawców
15,7 proc. – tyle wynosiła luka płacowa pomiędzy kobietami a mężczyznami w Polsce w 2010 r. Tak wynika z przeprowadzonych nowatorską metodą badań Aleksandry Majchrowskiej i Pawła Strawińskiego. Różnica byłaby mniejsza gdybyśmy mieli bardziej konkurencyjny rynek pracy.
(CC BY-ND katrinaelsi)
Za niższymi wynagrodzeniami kobiet stoi prosty mechanizm – ze względu na swoje role społeczne w rodzinie kobiety mają wyższe niż mężczyźni koszty alternatywne dojazdu do pracy. To powoduje, że ograniczają się do wyboru pracodawców w miejscu zamieszkania, a ci świadomi tego faktu oferują im niższe pensje.
Opisany mechanizm nazywa się fachowo teorią dyskryminacji monopsonistycznej i oznacza także, że w regionach bardziej zurbanizowanych większa konkurencja między pracodawcami przekłada się na wyższe płace zarówno kobiet jak i mężczyzn oraz mniejszą dyskryminację.
Teorię potwierdziły badania dr Aleksandry Majchrowskiej (Uniwersytet Łódzki, NBP) i dr Pawła Strawińskiego (Uniwersytet Warszawski). Prowadzone były na stworzonej przez autorów, zharmonizowanej bazie danych o wynagrodzeniach w Polsce. Powstała ona poprzez połączenie informacji o płacach i charakterystykach pracujących z Badań Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) oraz z Badania struktury wynagrodzeń według zawodów.
15,7-proc. luka płacowa między płciami to średnia ogólnopolska. Różnice w płacach kobiet i mężczyzn są silnie zróżnicowane pomiędzy województwami. W 2010 roku wahały się od 29,8 proc. w przypadku województwa śląskiego do 7,7 proc. w przypadku województwa świętokrzyskiego.
Okazało się również, że tylko niewielka część różnic w wynagrodzeniach kobiet względem mężczyzn wynika z ich odmiennych charakterystyk (wykształcenia, doświadczenia zawodowego czy miejsca pracy). Większa część międzypłciowej luki płacowej pozostaje nieobjaśniona. Oznacza to, że z pewnych, nieznanych powodów kobiety są inaczej wyceniane na rynku pracy niż mężczyźni, co w literaturze utożsamiane jest z występowaniem dyskryminacji.
Na początku października National Bureau of Economic Research (NBER) opublikował dokument roboczy zatytułowany „Why women won” autorstwa Claudii Goldin, podsumowujący niemal dwustuletnią historię nierówności, z którymi mierzą się kobiety w życiu publicznym, głównie na rynku pracy. Niespodziewanie tytuł ten mógłby być też uzasadnieniem tegorocznego komunikatu komitetu przyznającego Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla autorce tej publikacji „za pogłębienie naszej wiedzy na temat sytuacji kobiet na rynku pracy”.
Różnica między tym, ile czasu kobiety i mężczyźni poświęcają na pracę zawodową i obowiązki domowe zmniejszyła się w ostatnich dziesięciu latach – wynika z badania dobowego budżetu czasu ludności przeprowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny. O ile bowiem w 2013 r. kobiety przeznaczały na te obowiązki 15 minut więcej niż mężczyźni, to teraz (w 2023 r.) było to tylko 7 minut więcej. W opisywanym czasie przeciętny Polak poświęcał na pracę i obowiązki domowe więcej czasu za to jednak mniej przeznaczał na odpoczynek. Urząd przeprowadza to badanie raz na 10 lat.
Wskaźniki urodzeń spadają na całym świecie, lecz nigdzie bardziej niż w Korei. Ten artykuł poddaje analizie, w jaki sposób normy dotyczące płci, kultura pracy i inne cechy społeczne współdziałają ze sobą i powstrzymują płodność w tym kraju pomimo dużych inwestycji w politykę rodzinną.
Polska branża kosmiczna dynamicznie się rozwija, stając się perspektywicznie jednym z kluczowych sektorów nowoczesnej gospodarki. Nasz kraj nie tylko inwestuje w technologie kosmiczne, lecz także uczestniczy w międzynarodowych misjach. Już wkrótce polski astronauta poleci w kosmos, co podkreśla rosnącą pozycję Polski w tej wymagającej branży. Jak wygląda obecna sytuacja sektora kosmicznego w Polsce? Jakie są jego perspektywy i wyzwania?
Osoby inwestujące w fundusze ETF często posiadają także obligacje i akcje pojedynczych spółek – powiedział w rozmowie dla „Obserwatora Finansowego”, Artur Wiśniewski, pomysłodawca ogólnopolskiego badania „ETF w portfelu”.
Jeśli Unia Europejska postawi na protekcjonizm, stanie się gospodarczym skansenem. Szczególnie jeśli w fazę silnych wojen celnych weszły Stany Zjednoczone, a Chiny zrobią zapewne kroki odwetowe. Nie dokładajmy do tego pieca.
Zawirowania w polityce handlowej, spowodowane działaniami nowej administracji USA, doprowadziły nie tylko do erozji zaufania do tego kraju, ale także zrodziły obawy o to, czy globalna stabilność finansowa nadal może się opierać na wsparciu ze strony Fed – historycznie bowiem linie swapowe amerykańskiego banku centralnego pomagały przywrócić stabilność finansową w czasach kryzysu.
Zielony wodór, czyli wytwarzany bez udziału paliw kopalnych, ma odegrać istotną rolę w światowej transformacji energetycznej. W Europie jego udział w podaży energii rośne, choć powoli. Główną barierą na rynku są koszty.
Rynkowe anomalie nie są drobnymi odstępstwami od idealnego modelu – są trwałym elementem rzeczywistości. Finanse behawioralne pokazują, że błędy inwestorów bywają systematyczne, niekiedy przewidywalne i... ludzkie. Nie negują dorobku teorii neoklasycznych – przeciwnie, wzbogacają go o ludzki kontekst, który wcześniej był pomijany. O sile emocji w gospodarce i lekcjach płynących z kryzysów opowiadał prof. Adam Szyszka z SGH w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym”.
To już nie science fiction. Sztuczna inteligencja na dobre zadomowiła się w sektorze publicznym w wielu krajach, także w Polsce. Wiążą się z tym korzyści, ale również istotne wyzwania. Często etyczne.
Do 2050 r. około 70 proc. ludzi będzie mieszkać w miastach. Czy inteligentne miasta, łączące technologię z zarządzaniem, są przyszłością urbanizacji? Ich rolę w obliczu współczesnych wyzwań wyjaśnia w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym” dr Sabina Baraniewicz-Kotasińska, autorka książki o smart cities.
Chcę podkreślić bardzo stanowczo […] do czego Rada mnie upoważniła. Dostosowanie nie oznacza automatycznie początku cyklu obniżek – mówił prof. Adam Glapiński, prezes NBP, po pierwszej od października 2023 r. obniżce stóp procentowych.
Instytucje finansowe jedna po drugiej przyswajają sztuczną inteligencję. Czy aby nie kosztem stabilności finansowej? W artykule przekonujemy, że sztuczna inteligencja (AI) rodzi nowe zagrożenia dla stabilności finansowej – na które odpowiednie władze mogą nie być przygotowane.
Polska branża kosmiczna dynamicznie się rozwija, stając się perspektywicznie jednym z kluczowych sektorów nowoczesnej gospodarki. Nasz kraj nie tylko inwestuje w technologie kosmiczne, lecz także uczestniczy w międzynarodowych misjach. Już wkrótce polski astronauta poleci w kosmos, co podkreśla rosnącą pozycję Polski w tej wymagającej branży. Jak wygląda obecna sytuacja sektora kosmicznego w Polsce? Jakie są jego perspektywy i wyzwania?
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
Na koniec marca 2024 r. liczba ludności Polski wynosiła niecałe 37,6 mln i – jak podaje GUS – tym samym zmniejszyła się w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r. o 133 tys. osób. Urząd alarmuje, że te niekorzystne trendy obserwowane są od lat. W konsekwencji prognozy pokazują, że pod koniec 2050 r. liczba ludności naszego kraju wyniesie 34,0 mln osób, a w 2060 r. nie przekroczy 31 mln (30,9 mln).
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
