MFW chce dla strefy euro funduszu na czarną godzinę
Szefowa MFW Christine Lagarde zaproponowała stworzenie „funduszu na czarną godzinę”, aby wzmacniał strefę euro i przeciwdziałał kolejnym kryzysom. Propozycja pojawiła się, kiedy trwają już negocjacje dotyczące przekształcenia Europejskiego Mechanizmu Stabilności w Europejski Fundusz Walutowy.
Christine Lagarde, MFW (CC By NC ND IMF)
Główne banki centralne na świecie, w tym Europejski Bank Centralny (EBC), podejmują ostatnio kroki mające na celu normalizację polityki pieniężnej. W opinii Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW), potrzeba nowych instrumentów w zakresie polityki fiskalnej w strefie euro, które będą w stanie sprostać przyszłym wyzwaniom ekonomicznym, a jednocześnie zmniejszyć presję na politykę pieniężną.
Propozycja MFW przewiduje powstanie mechanizmu stabilizacji cyklu makroekonomicznego finansowanego przez państwa członkowskie strefy euro – Central Fiscal Capacity (CFC), który Christine Lagarde, dyrektor generalna MFW, nazywa „funduszem na czarną godzinę” (rainy day fund).
Byłby uzupełnieniem dotychczasowej architektury finansowej w strefie euro. Roczna składka od kraju ze strefy euro mogłaby wynieść 0,35 proc. PKB (to przykładowa propozycja). Fundusz ten byłby budowany w czasie dobrej koniunktury i stanowił źródło środków finansowych na czas niesprzyjających warunków gospodarczych.
Głównym celem CFC ma być lepsze zsynchronizowanie polityki fiskalnej i pieniężnej w strefie euro, co będzie zwiększać jej odporność na możliwe przyszłe niekorzystne zdarzenia ekonomiczne, a także zwiększać zaufanie inwestorów do całego bloku euro. Ponadto zarządzanie możliwymi przyszłymi kryzysami w strefie euro byłoby mniej zależne od działań EBC.
Propozycja zakłada, że transfery finansowe z zasobów nowego funduszu były możliwe tylko dla państw członkowskich, które spełniają unijną zasadę fiskalną dotyczącą deficytu budżetowego w wysokości poniżej 3 proc. PKB. W okresach wzrostu gospodarczego kraje miałyby płacić dodatkową składkę, aby pokryć wsparcie finansowe, jakie otrzymają w czasie dekoniunktury (ma to działać na podobnej zasadzie, jak zwiększanie kosztu ubezpieczenia pojazdu po wypadku).
W opinii Christine Lagarde mechanizm ten pomógłby zapobiec rozprzestrzenianiu niestabilności w całej strefie euro – tak jak miało to miejsce w czasie kryzysu zadłużeniowego w latach 2010-2012. Wtedy reakcją władz wielu krajów strefy euro było podnoszenie podatków i ograniczanie wydatków, co dodatkowo zaostrzyło niekorzystne warunki gospodarcze i doprowadziło do tzw. double-dip recession. Dzięki funduszowi możliwy byłoby także szybszy powrót na ścieżkę wzrostu gospodarczego.
MFW wskazuje, że „fundusz na czarną godzinę” pozwoliłby krajom charakteryzującym się wyższym długiem publicznym uniknąć procyklicznej polityki fiskalnej w warunkach kryzysu, kiedy spadają dochody, a wydatki rosną. Kraje cechujące się lepszymi warunkami fiskalnymi również skorzystałyby z funduszu, ponieważ w przypadku kryzysu transfery finansowe ograniczyłyby ich deficyt budżetowy. Jednocześnie mechanizm ten mogłyby przyczynić się do poprawy relacji między państwami, które nie ograniczałyby się tylko do zależności dłużnik-wierzyciel.
Aktywacja transferów finansowych z nowego funduszu byłaby automatyczna, tj. w oparciu o wskaźnik śledzący cykle gospodarcze państw członkowskich strefy euro. W analizie MFW stwierdza się, że odpowiednim wskaźnikiem aktywującym mogłoby być odchylenie stopy bezrobocia od średniej ruchomej, a transfery byłyby wówczas proporcjonalne do tego odchylenia.
Fundusz mógłby także w określonych warunkach udzielać pożyczek krajom członkowskim, które byłyby spłacane z przyszłych składek członków. Z kolei istniejący obecnie Europejski Mechanizm Stabilności (European Stability Mechanism) byłby dodatkową poduszką bezpieczeństwa, która byłaby wykorzystana w przypadku znaczącej recesji w strefie euro.
Kwestia transferów fiskalnych w ramach strefy euro jest tematem trudnym politycznie dla członków strefy euro, m.in. Niemiec, ze względu na obawy o konieczność stałych transferów od krajów zdyscyplinowanych budżetowo do tych, które prowadzą mniej ostrożną politykę fiskalną i – w przypadku niekorzystnej sytuacji gospodarczej – wymagają wsparcia finansowego. Propozycja MFW nie przewiduje jednak stałych transferów miedzy krajami strefy euro.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW, Fundusz), instytucja niewątpliwie zasłużona nie tylko z uwagi na swoją działalność pożyczkodawcy ostatniej szansy dla krajów, którym należało ratować zagrożony bilans płatniczy, ale również jako wymagający partner dla władz, dający diagnozę sytuacji gospodarczej i proponujący potrzebne zmiany w polityce ekonomicznej. W przypadku Narodowego Banku Polskiego dwa okresy współpracy warte są przypomnienia: okres wdrażania transformacji systemowej oraz okres wprowadzenia polityki pieniężnej opartej na bezpośrednim celu inflacyjnym.
Współczesną rzeczywistość charakteryzuje szybki postęp. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i cyfryzacja gospodarki wymuszają zmiany także w funkcjonowaniu systemu płatniczego i w samych płatnościach. Zjawisko to ma zasięg globalny. Dotyczy również strefy euro. W dyskusji publicznej pada pytanie, czy po 25 latach od wprowadzenia banknotów i monet euro nadszedł już czas na równoległe wprowadzenie przez Eurosystem (tj. Europejski Bank Centralny i 20 banków centralnych państw strefy euro) cyfrowego odzwierciedlenia gotówki?
Globalna architektura finansowa ewoluuje wraz ze zmieniającym się układem sił gospodarczych na świecie i kolejnymi kryzysami. Ale jej fundamenty pozostały jednak te same, na czele z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, którego członkami są niemal wszystkie państwa. Kolejne lata przyniosą nowe rozwiązania i wyzwania. W przyszłości światowy system finansowy musi lepiej odzwierciedlać interesy słabszych ekonomicznie krajów. Konieczne będzie również większe zaangażowanie w sprawy związane ze zmianami klimatycznymi.
Bankowość przez dekady przyzwyczaiła nas do zawiłych sformułowań, zdań wielokrotnie złożonych i paragrafów pisanych drobnym druczkiem. To wszystko budowało dystans, powodowało frustrację, a niejednokrotnie prowadziło do finansowych tarapatów. Jak choćby w przypadku kredytów frankowych.
Inkluzywny rozwój i uspołecznienie własności na poziomie wspólnot lokalnych mogą być odpowiedzią na rażące niesprawiedliwości oraz globalne wyzwania, takie jak wykluczenie ekonomiczne, zmiany klimatyczne i populizm – przekonują autorzy książki „Dobrobyt społeczności”.
Przemysł wytwórczy jest źródłem innowacji, ale standardowe dane branżowe pokazują, że jego produktywność w USA jest w stagnacji. W niniejszym artykule dowodzimy, że standardowe pomiary zaniżają rzeczywisty wzrost produktywności w tym sektorze, zwłaszcza w branżach, w których trudno jest śledzić dynamikę wzrostu jakości.
Rośnie PKB, spada inflacja – listopadowa projekcja Departamentu Analiz i Badań Ekonomicznych NBP przynosi dobre wiadomości. Za tempo wzrostu gospodarczego mają odpowiadać głównie środki z KPO, a inflację w ryzach utrzymywać towary z Chin.
Niegdyś odległa perspektywa Dnia Kwantowego (Q-Day) – momentu, w którym komputery kwantowe złamią globalne szyfry – stała się horyzontem bieżącej dekady, przesuwając ryzyko technologiczne na czoło strategicznych zagrożeń dla stabilności makroekonomicznej.
Objęcie urzędu premiera przez pierwszą kobietę w Japonii, spadkobierczynię powszechnie szanowanego Shinzō Abe, pobudza nadzieje na przełamanie długoletnich negatywnych trendów w gospodarce tego kraju. Nie będzie to łatwe, zważywszy na starzejącą się szybko populację, ogromny dług, duże uzależnienie od paliw kopalnych i mało stabilne globalne otoczenie.
Rosja od lat starannie przygotowywała swoją gospodarkę na czas konfrontacji z Zachodem. Sankcje, które zostały nałożone na nią po inwazji na Ukrainę, nie przyniosły spodziewanego rezultatu. Czy „forteca Rosja” jest odporna na presję i czy jest bliska samowystarczalności, jak chciałby tego Putin, czy może znajduje się już na krawędzi załamania?
Czy ludzkość nauczy się kontrolować ogień gwiazd? Fuzja termojądrowa, choć wciąż odległa, może fundamentalnie zmienić globalny paradygmat energetyczny i geopolityczny. O tym, dlaczego fizyka jądrowa to coś więcej niż technologia, opowiada prof. Michał Kowal z Narodowego Centrum Badań Jądrowych.
Wodór to paliwo przyszłości, ale jego przechowywanie i transport to ogromne wyzwania. O bezpieczeństwie, nowoczesnych materiałach i szansach Polski na rozwój technologii wodorowych mówi prof. Mariusz Krawiec, kierownik Katedry Fizyki Powierzchni i Nanostruktur w Instytucie Fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki UMCS w Lublinie.
Gotówka to wolność? A może zbędny, trącący myszką, relikt? Jak przekonuje Brett Scott w książce „Cloudmoney”, to jeden z niezbędnych aspektów niezależności w wymiarze społecznym i indywidualnym.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
