Wswojej międzynarodowej polityce finansowej Polska kieruje się zasadą ochrony i zabezpieczania własnych interesów. Dobre wyniki gospodarcze i ograniczone ekspozycje finansowe zmniejszają zagrożenia, a rezerwy walutowe stanowią zabezpieczenie.
William A. Allen (Fot. archiwum autora)
Kraj zdywersyfikował swoje aktywa rezerwowe poprzez zakup większej ilości złota, co gwarantuje mu jeszcze lepsze zabezpieczenie.
Polska w ciągu trzech dekad od upadku komunizmu poczyniła postępy gospodarcze, które nie mają precedensu w dziejach tego kraju. Szczególnie ważne jest to, że kraj zdołał uniknąć poważnych negatywnych skutków kryzysów, które przetoczyły się przez międzynarodowy system finansowy.
Polska radzi sobie z międzynarodowym ryzykiem finansowym, prowadząc w głównej mierze działania polegające na ochronie i zabezpieczaniu własnych interesów. Rozsądna polityka makroekonomiczna pozwoliła Polsce utrzymać imponujący wzrost gospodarczy. Napływ kapitału w ostatniej dekadzie przybierał głównie formę inwestycji bezpośrednich i portfelowych, zaś zobowiązania wobec banków zagranicznych są niewielkie, a ich poziom w ostatniej dekadzie spada. Saldo obrotów bieżących w bilansie płatniczym jest dodatnie.
Międzynarodowy system walutowy dysponuje określonymi siatkami bezpieczeństwa, w ramach których przekazuje środki krajom borykającym się z trudnościami finansowymi, jednak ich użyteczność dla Polski jest ograniczona. Zdecydowanie najważniejszą z nich jest siatka linii swapowych Rezerwy Federalnej, za pośrednictwem której czternaście zagranicznych banków centralnych pożycza dolary w sytuacjach kryzysowych. Jest ona szeroko wykorzystywana od 2008 r. Narodowy Bank Polski nie należy jednak do tej czternastki. Międzynarodowy Fundusz Walutowy z kolei oferuje elastyczną linię kredytową (Flexible Credit Line), lecz Polska zrezygnowała z dostępu do niej po 2017 r. W kontekście powszechnych niskich rynkowych stóp procentowych nie zapewniała ona opłacalnego zabezpieczenia w czasie, w którym Polska posiadała dostatecznie wysokie rezerwy własne. Co więcej, Polska obecnie oferuje MFW kredyt zarówno jako uczestnik nowych porozumień pożyczkowych, jak i bilateralnie.
Polska sama się zabezpiecza poprzez posiadanie rezerw walutowych, które może wykorzystywać według własnego uznania. Jej rezerwy wynoszą obecnie 156 miliardów dolarów, czyli jedną czwartą rocznego PKB, i są znacząco wyższe niż zobowiązania zagraniczne Polski wobec banków. Posiadanie rezerw podnosi wiarygodność międzynarodową oraz obniża koszty prywatnych pożyczek zagranicznych. Rezerwy stanowią zabezpieczenie na wypadek rozmaitych sytuacji nadzwyczajnych, np. konieczności wsparcia kursu wymiany krajowej waluty na rynku walutowym czy zapewnienia awaryjnej płynności bankom krajowym, jak to miało miejsce w 2008 r. Rezerwy walutowe mogą być bez trudu wykorzystane w takich szczególnych okolicznościach, a większość rezerw Polski stanowią waluty obce.
W ostatnich trzech latach NBP, podobnie jak niektóre inne banki centralne, zdywersyfikował jednak swoje rezerwy dewizowe, kupując więcej złota.
Mimo że złoto nie pełni oficjalnej roli w międzynarodowym systemie walutowym, jego posiadanie nie wyszło z mody – światowe rezerwy złota wycenia się obecnie na ponad 2 biliony dolarów. NBP zakupił 126 ton w latach 2018–2019, powiększając swoje całkowite zasoby do 229 ton. Udział złota w jego rezerwach wzrósł ponad dwukrotnie, do około 8 proc., co nie jest nadzwyczaj wysokim poziomem. Uzasadniając te zakupy, Prezes NBP Adam Glapiński mówił o braku ryzyka kredytowego związanego ze złotem, zasobach złota jako „bezpiecznej przystani” oraz sposobie na zmianę postrzegania Polski za granicą. Wyraził też chęć zwiększenia udziału złota w rezerwach Polski do 20 proc.
Choć niedawne zakupy NBP były duże jak na standardy obowiązujące na rynku złota, jego udział w światowych rezerwach złota jest skromny, bo wynosi 0,6 proc. Banki centralne strefy euro posiadają łącznie 10 772 tony, Szwajcaria – 1040 ton, Rosja – 2295 ton, a Chiny – 1948 ton.
Inwestycja Polski była dobrze trafiona w czasie – jak dotąd okazała się bardzo opłacalna, ponieważ cena złota wzrosła. Co ważniejsze, zapewnia ona Polsce pewną ochronę przed wieloma różnymi rodzajami ryzyka. Inflacja od wielu lat nie wzbudzała niepokoju wśród banków centralnych. Jednak teraz obawy o inflację w Ameryce Północnej i Europie Zachodniej wróciły. Duże deficyty budżetowe związane z pandemią koronawirusa w połączeniu z luzowaniem ilościowym stosowanym na dużą skalę przez banki centralne spowodowały wzrost podaży pieniądza – gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa posiadają wyjątkowo duże ilości aktywów płynnych. Widzimy już oznaki rosnących cen. Zadaniem banków centralnych jest dążenie do utrzymania stabilności cen. Jednak jeśli presja inflacyjna wzrośnie wraz z uwalnianiem odroczonego popytu, trudno będzie zmienić łagodną politykę pieniężną prowadzoną w ostatnich latach, nie stwarzając ryzyka niestabilności budżetowej i finansowej. Strach przed inflacją nie jest irracjonalny.
Siła polskiej gospodarki obniża ryzyko finansowe, a duże rezerwy zabezpieczają przed zagrożeniami, na które Polska jest narażona. Dywersyfikacja zmniejsza ryzyko, a zakupy złota przez NBP były mądrym krokiem w kierunku podwyższenia poziomu własnego zabezpieczenia. Polska wzmacnia swoją siłę.
Tekst ukazał się we francuskim dzienniku “L’Opinion” i polskim „Wszystko co Najważniejsze” oraz w tytułach prasowych na całym świecie w ramach projektu “Opowiadamy Polskę światu” we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Narodowym Bankiem Polskim i Polską Agencją Prasową.
Rola złota ulegała znaczącym przemianom wraz z ewolucją międzynarodowego systemu walutowego. Doprowadziło to do stopniowego spadku roli złota w odniesieniu do trzech klasycznych funkcji pieniądza: środka wymiany, jednostki obrachunkowej oraz środka tezauryzacji. Był to proces stopniowej eliminacji tego kruszcu z systemu monetarnego. Należy jednak podkreślić, że okres braku oficjalnej roli złota w systemie monetarnym jest relatywnie krótki w porównaniu z czasem, kiedy pełniło ono wszystkie klasyczne funkcje pieniądza.
Banki centralne w 2023 r. kontynuowały politykę zwiększania rezerw złota. Trend ten trwa nieprzerwanie od globalnego kryzysu finansowego, pod wpływem którego nastąpiła decydująca zmiana nastawienia banków do złota.
Ceny złota osiągnęły rekordowe poziomy w pierwszym tygodniu marca 2024 r., generując tym samym dyskusję na temat zalet inwestowania w ten szlachetny metal. Wbrew pozorom, nie jest to takie oczywiste. Chętnych jednak do kupna złota nie brakuje. Nie bez przyczyny nazywane jest bowiem diabelskim kruszcem płatającym różnego rodzaju figle. Najlepiej przekonał się o tym nie kto inny, jak były premier Wielkiej Brytanii Gordon Brown.
Powinniśmy się teraz na nowo zmobilizować i wykorzystać największą w naszej tysiącletniej historii szansę, żeby Zachód nie tylko dogonić, ale nawet aby część krajów zachodnich przegonić. Nigdy nie mieliśmy takiej szansy jak teraz – uważa dr hab. Marcin Piątkowski z Akademii Leona Koźmińskiego.
Czerwcowe raporty OECD, ONZ oraz Banku Światowego zgodnie wskazują na znaczące obniżenie prognoz globalnego wzrostu na 2025 r. W dużej mierze jest to wynik szybkiej eskalacji działań protekcjonistycznych, zwłaszcza znacznego wzrostu efektywnych amerykańskich ceł. Działania te już zaczęły obciążać globalne łańcuchy dostaw i opóźniać decyzje inwestycyjne podmiotów gospodarczych.
Główny doradca ekonomiczny prezydenta Trumpa, Stephen Miran, stwierdził, że międzynarodowy system monetarny, w którym Stany Zjednoczone zapewniają reszcie świata bezpieczne i płynne aktywa, jest „niesprawiedliwy”, ponieważ rzekomo uniemożliwia USA wyeliminowanie deficytu na rachunku obrotów bieżących. Proponowanym przez niego rozwiązaniem jest obniżenie wartości dolara poprzez skoordynowaną interwencję na rynku walutowym przez zagraniczne banki centralne.
Era niemieckiego cudu gospodarczego opartego na przemyśle przetwórczym i forsowaniu eksportu wydaje się dobiegać końca. Wykorzystanie technologii cyfrowych może w istotny sposób pomóc w utrzymaniu pozycji naszego zachodniego sąsiada na świecie.
Rok 2025 jest dla Polski szczególnie istotny ze względu na przypadające rocznice. Tysiąclecie koronacji pierwszego króla Polski – Bolesława Chrobrego, pięćsetlecie hołdu pruskiego, czterdziestopięciolecie porozumień sierpniowych – by wymienić tylko kilka najważniejszych. Narodowy Bank Polski kończy też rok obchodów stulecia utworzenia Banku Polskiego, swojego poprzednika, i wprowadzenia złotego do obiegu. Wśród tych ważnych i wspólnych dla nas, Polaków, upamiętnień mamy również 55. rocznicę śmierci Michała Kaleckiego – najwybitniejszego polskiego ekonomisty. Warto przypomnieć prekursorskie odkrycia tego nieprzeciętnego umysłu.
Zmiana rządu za naszą zachodnią granicą nastąpiła w trudnym okresie dla niemieckiej gospodarki. W ostatnich kilku latach Niemcy borykają się z bardzo słabym wzrostem gospodarczym, słabą konsumpcją, niskimi inwestycjami oraz z pogarszającą się konkurencyjnością. Nowy gabinet zapowiada odejście od ostrożnej polityki poprzedników na rzecz bardziej zdecydowanych działań, obejmujących zarówno gospodarkę, jak i kwestie instytucjonalne czy międzynarodowe.
Rynkowe anomalie nie są drobnymi odstępstwami od idealnego modelu – są trwałym elementem rzeczywistości. Finanse behawioralne pokazują, że błędy inwestorów bywają systematyczne, niekiedy przewidywalne i... ludzkie. Nie negują dorobku teorii neoklasycznych – przeciwnie, wzbogacają go o ludzki kontekst, który wcześniej był pomijany. O sile emocji w gospodarce i lekcjach płynących z kryzysów opowiadał prof. Adam Szyszka z SGH w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym”.
Do 2050 r. około 70 proc. ludzi będzie mieszkać w miastach. Czy inteligentne miasta, łączące technologię z zarządzaniem, są przyszłością urbanizacji? Ich rolę w obliczu współczesnych wyzwań wyjaśnia w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym” dr Sabina Baraniewicz-Kotasińska, autorka książki o smart cities.
Polska branża kosmiczna dynamicznie się rozwija, stając się perspektywicznie jednym z kluczowych sektorów nowoczesnej gospodarki. Nasz kraj nie tylko inwestuje w technologie kosmiczne, lecz także uczestniczy w międzynarodowych misjach. Już wkrótce polski astronauta poleci w kosmos, co podkreśla rosnącą pozycję Polski w tej wymagającej branży. Jak wygląda obecna sytuacja sektora kosmicznego w Polsce? Jakie są jego perspektywy i wyzwania?
Kryzys w 2008 r. i pandemia COVID-19 przyniosły wielkie wyzwania dla sposobu prowadzenia polityki pieniężnej na całym świecie. Nasz artykuł przedstawia wyniki aktualizacji klasyfikacji Kompleksowych Ram Polityki Pieniężnej, która obejmuje obecnie 186 krajów i okres 50 lat, od 1974 do 2023 roku.
Prawdopodobnie jeszcze w 2025 r. liczba aktywnych rachunków PPK wzrośnie do 5 mln. Program realizowany w trójkącie pracownik-pracodawca-państwo przynosi realne korzyści, ale wiele osób wciąż ich nie dostrzega.
Po neoliberalnej kontrrewolucji władze pozwalają na inflację wartości aktywów inwestycyjnych, przy jednoczesnym bezwzględnym tłumieniu wzrostu płac – przekonuje Melinda Cooper w „Counterrevolution”.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
Na koniec marca 2024 r. liczba ludności Polski wynosiła niecałe 37,6 mln i – jak podaje GUS – tym samym zmniejszyła się w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r. o 133 tys. osób. Urząd alarmuje, że te niekorzystne trendy obserwowane są od lat. W konsekwencji prognozy pokazują, że pod koniec 2050 r. liczba ludności naszego kraju wyniesie 34,0 mln osób, a w 2060 r. nie przekroczy 31 mln (30,9 mln).
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
