Davos 2024: Nie ma powrotu do ery darmowych pieniędzy
Stopy procentowe na świecie nawet jeśli będą obniżane to na pewno nie do zera, gospodarka Zachodu nie może sobie pozwolić na utratę Tajwanu, a sztuczna inteligencja ma pomagać w pracy, a nie jej pozbawiać – to najważniejsze opinie z Forum Ekonomicznego w Davos.
Główne banki centralne – Fed i EBC – prawdopodobnie w drugiej połowie roku zaczną obniżać stopy procentowe, ale rynek zdecydowanie przesadził z dyskontowaniem tempa i skali obniżek – tak można podsumować dyskusję podczas 54. Światowego Forum Ekonomicznego w Davos.
Łagodzenie polityki monetarnej pojawia się na horyzoncie, bo nieśmiało zapowiadane w zeszłym roku miękkie lądowanie globalnej gospodarki faktycznie się realizuje. Nie wystąpiła głęboka recesja, a inflacja spada. W styczniu 2023 r., podczas poprzedniego forum strefa euro zmagała się z ponad 9 proc. inflacją CPI, a Stany Zjednoczone z 6,5 proc. Najświeższe odczyty z grudnia 2023 r. wskazują na 2,9 proc. inflację CPI w strefie euro i 3,4 proc. w USA.
„Zaostrzenie polityki pieniężnej było jak dotąd całkiem udane i bardziej udane niż to czego spodziewaliśmy się w Davos rok temu. To co widzimy po obu stronach Atlantyku to coś w rodzaju miękkiego lądowania” – mówił prezes Banku Francji Francois Villeroy de Galhau.
„To rodzi pytanie jaka jest rola polityki pieniężnej w tym miękkim lądowaniu, czy mieliśmy tylko szczęście z powodu dezinflacji cen energii, czy też byliśmy również utalentowani (…) Mogę podkreślić dwa fakty na korzyść polityki pieniężnej. Po pierwsze inflacja bazowa z wyłączeniem cen energii i żywności znacznie spadła (…) Po drugie po obu stronach Atlantyku głównym osiągnięciem polityki pieniężnej było zakotwiczenie oczekiwań inflacyjnych, a następnie zapobieżenie rozprzestrzenianiu się wstrząsów energetycznych na towary i usługi” – uzasadniał.
Doświadczenie wystrzału inflacji sprzyja jednak konsensusowi, że do świata zerowych stóp procentowych szybko nie wrócimy. Gita Gopinath pierwsza zastępczyni dyrektor zarządzającej MFW oceniła, że spodziewa się podwyższonych stóp przez następne trzy do czterech lat. Od okresu po Wielkim Kryzysie Finansowym w 2008 roku różni nas jej zdaniem także to, że przesadziliśmy z luzowaniem ilościowym, które powinno być narzędziem stosowanym tylko w głębokich recesjach.
„Nowa normalność nie będzie anormalnością z lat 2015-2022, lub mówiąc w skrócie nie będzie erą łatwych, darmowych pieniędzy. Będzie erą uczciwych pieniędzy” – zgodził się Francois Villeroy de Galhau.
„Jeśli wrócilibyśmy do środowiska bardzo niskich stóp procentowych, oznaczałoby to że nie mamy wzrostu gospodarczego, a to nie byłoby dobre dla nikogo. Mam nadzieję, że uda nam się dotrzeć do środowiska stóp procentowych w przedziale od 3 proc. do 4,5 proc. bo to by oznaczało, że mamy umiarkowaną inflację i realny wzrost w gospodarce oraz występuje koszt kapitału, który jest pozytywnym zjawiskiem bo wymusza ustalanie priorytetów”- mówiła Adena Friedman, prezes Nasdaq.
Warto jeszcze odnotować, że Christine Lagarde, prezes Europejskiego Banku Centralnego przyznała w Davos, że EBC prawdopodobnie obniży stopy latem, ale ostrzegła, żeby rynki się tym zbyto nie cieszyły bo ta radość „nie pomaga naszej walce z inflacją”.
Milionerzy uspokajają pracowników
I tak jak bankierzy pochłonięci byli przyszłością polityki monetarnej, tak biznes rozdyskutował się o przyszłości sztucznej inteligencji. Chyba nikt nie wypowiedział tego wprost, ale być może to jej rozwój umożliwił miękkie lądowanie światowej gospodarce.
Specjaliści podkreślali, że w 2023 roku poznaliśmy szeroko technologię AI, ale od 2024 roku wchodzimy w mozolny etap eliminowania jej błędów. Milionerzy w Davos uspokajali jednocześnie, że sztuczna inteligencja nie wyrzuci wszystkich na bruk.
„To jest narzędzie, które zwiększa efekty działania ludzi. Pozwólmy ludziom pracować lepiej i pozwólmy AI wykonywać fragmenty tej pracy” – przekonywał Sam Altman, współzałożyciel OpenAI.
Clara Shih, dyrektor generalna Salesforce AI wyjaśniła jednak, że adopcja AI będzie trójfazowa. Faza pierwsza to aktywne korzystanie z technologii jako pomocy w pracy. Faza druga to świadome obserwowanie technologii w trybie autopilota w celu zapewnienia dokładności. Ostatnią fazą będzie zaufanie, że technologia zadziała już bez nadzoru.
Sztuczna inteligencja może nie będzie potrzebować ludzi, ale z pewnością będzie potrzebować mikroprocesorów. I wytwarzaniu najlepszych z nich w jednym miejscu na Ziemi poświęcona był ciekawy panel „Bitwa o chipy” z poniższą wymianą zdań.
„Nagle Zachód traci dostęp do TSMC (fabryki mikroprocesorów na Tajwanie – przyp. red.). Co dzieje się ze światową gospodarką?” – zapytał prowadzący debatę.
„Jeśli Zachód straci dostęp do TSMC to fabryka zostaje zamknięta ponieważ ma bardzo skomplikowany łańcuch dostaw polegający na Japonii, Stanach Zjednoczonych, Holandii i innych. Nie ma scenariusza, w którym TSMC funkcjonuje, ale nie jest podłączona do światowego łańcuchu dostaw” – rzeczowo wyjaśnił Chris Miller, autor głośnej książki „Wielka wojna o chipy”.
Jednocześnie przyznał, że stworzenie takiej fabryki na Zachodzie zajęłoby całe lata i kosztowało biliony dolarów rocznie nie tylko inwestycji w maszyny i kwalifikacje pracowników, ale i utraconych korzyści gospodarczych. Utrata dostępu do Tajwanu, gdzie powstaje 90 proc. najbardziej zaawansowanych procesorów, a nawet do Chin gdzie powstają mikroprocesory z niższej półki jest zatem tym na co Zachód nie może sobie pozwolić.
Ostrzeżenie z Argentyny
Zachód nie może pozwolić również na socjalizm – to już teza najbardziej rewolucyjnego przemówienia z Davos 2024 r. Wygłosił je Javier Milei, prezydent Argentyny anarchokapitalista, który przyleciał do Szwajcarii zwykłym rejsowym samolotem.
„Przybyliśmy tu dzisiaj, aby zaprosić świat zachodni do powrotu na ścieżkę dobrobytu. Wolność gospodarcza, ograniczony rząd i nieograniczony szacunek dla własności prywatnej są niezbędnymi elementami wzrostu gospodarczego. Zubożenie spowodowane kolektywizmem nie jest fantazją ani nieuchronnym losem. To rzeczywistość, którą my, Argentyńczycy, znamy bardzo dobrze”.
„Przypadek Argentyny jest empirycznym dowodem na to, że bez względu na to, jak bogaty możesz być, ile możesz mieć zasobów naturalnych, jak wykwalifikowana i wykształcona może być twoja populacja lub ile sztabek złota możesz mieć w banku centralnym – jeśli zostaną przyjęte środki, które utrudniają swobodne funkcjonowanie rynków, konkurencji, systemów cenowych, handlu i własności prywatnej, jedynym możliwym losem jest ubóstwo” – ostrzegał Zachód.
Tajwan uznawany jest jako kraj przez zaledwie 13 państw na całym świecie. Mimo swojej niewielkiej, niewiele większej od Belgii, powierzchni – jedna z większych gospodarek świata i potentat w produkcji półprzewodników, bez których trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie wielu gałęzi przemysłu. Napięcie na linii Pekin – Tajpej może mieć fatalne skutki dla gospodarki całego globu. Problemy wywoła już blokada Cieśniny Tajwańskiej.
W seriach wydawniczych Materiały i Studia NBP oraz NBP Working Papers został niedawno opublikowany raport przedstawiający wyniki najnowszych badań dotyczących mechanizmu transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Z wielu wątków poddanych analizie wybraliśmy trzy, które streszczamy w niniejszym artykule. Rozpoczynamy od czynników wpływających na możliwie zmiany mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Następnie analizujemy siłę i opóźnienia, z jaką decyzje Rady Polityki Pieniężnej oddziałują na gospodarkę. W ostatniej części artykułu przyglądamy się bliżej funkcjonowaniu kanału kredytowego polityki pieniężnej w Polsce.
W latach 90. XX w. wydawało się, że patent na prowadzenie polityki pieniężnej jest znany. Kraje małe, o otwartej gospodarce i swobodnych przepływach finansowych, powinny zrezygnować z prowadzenia własnej polityki monetarnej i przywiązać kurs swojego pieniądza do zagranicznej waluty dominującej w obrotach handlu zagranicznego. Oczywiście takie rozwiązanie wymagało prowadzenia odpowiedzialnej polityki budżetowej i zaufania rynków finansowych wykluczające raptowny odpływ zagranicznego finansowania.
ChatGPT zapoczątkował nowy etap automatyzacji. W nadchodzących latach generatywna sztuczna inteligencja może doprowadzić do głębokich zmian na rynku pracy oraz znacząco przyspieszyć wzrost gospodarczy.
Droga energia, slowbalizacja, brak rąk do pracy, nadmierna biurokracja, wieloletnie zaniedbania inwestycyjne oraz opóźnienia technologiczne spętały potencjał rozwojowy Niemiec. Gospodarka przechodzi przez polikryzys– spowodowany wieloma czynnikami – na który nie ma prostej odpowiedzi w postaci np. pakietu koniunkturalnego lub jednej, porządnej reformy. RFN potrzebuje w istocie polireformy – dziesiątków drobnych korekt, które jednak jako całość określą na nowo równowagę między rynkiem a państwem.
W ciągu ostatnich 200 lat bankowość centralna przeszła poważną ewolucję, zmieniały się jej zadania oraz reguły polityki pieniężnej. Tekst pokazuje z tej perspektywy dwa banki centralne: Bank Polski (1828–1866) oraz Bank Polski SA (1924–1939). Akcent położono na okoliczności ich powstania oraz intencje i oczekiwania projektodawców, które zdeterminowały statutowy zakres ich uprawnień. Pokazano trudne wybory odnośnie do priorytetów i gradacji celów, przed jakimi stawiała je rzeczywistość gospodarcza. Okoliczności te skłaniały do pytań o właściwe cele i zasady funkcjonowania banków centralnych, tworzyły przestrzeń dla ścierania się koncepcji swoistego bankowego wariabilizmu i statyzmu.
W niedawnych badaniach zasugerowano, że wynagrodzenia poniżej prawnie ustalonej płacy minimalnej są zaskakująco powszechnym zjawiskiem. W niniejszym artykule omówiono tzw. „kradzież płac” w Stanach Zjednoczonych oraz jej wpływ na wzrost wynagrodzeń, który mógłby być udziałem pracowników.
W kwietniu przypada 100. rocznica utworzenia Banku Polskiego SA oraz wprowadzenia złotego do obiegu. Z tej okazji 11 kwietnia odbyła się konferencja „Narodowy Bank Polski – nowy horyzont” poświęcona głównie teraźniejszości i przyszłości.
Pierwszym prezesem Banku Polskiego SA został Stanisław Karpiński - wybitny ekonomista, bankowiec i minister skarbu. Jako teoretyk i praktyk cieszył się niekwestionowanym autorytetem zarówno w środowisku bankowym, jak i politycznym.
Najnowsze wydanie „Obserwatora Finansowego” ukazuje nam wizje przyszłości bliskiej i dalekiej. W tym numerze, najlepsi eksperci postarają się odpowiedzieć na kilka kluczowych pytań, dotyczących sztucznej inteligencji i tego jak generatywna AI wpłynie na bankowość, edukację oraz inne dziedziny naszego życia.
Nieefektywność nadzoru prowadzi do występowania nieprawidłowości i nadużyć na rynku funduszy inwestycyjnych w Polsce – taką sensacyjną tezę stawiają autorzy monografii „Nieprawidłowości i nadużycia na rynku funduszy inwestycyjnych”.
Sztuczna inteligencja powoli zmienia sposób działania banków i instytucji finansowych. Pomaga im zredukować ciężar biurokracji, ale także podejmować szybsze decyzje oraz utrzymywać efektywny kontakt z klientami. A będzie jeszcze lepiej. W perspektywie czeka kilkunastoprocentowy wzrost EBITDA.
Budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego wzmocniłaby znacznie pozycję Polski w europejskiej gospodarce – stwierdził w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym" dr Andreas Wittmer, dyrektor zarządzający Centrum Badań Lotniczych na Uniwersytecie w St. Gallen.
Dywersyfikacja metod płatności, rozumiana jako poszerzanie dostępnej ich gamy, zwiększa wybór płatników i odbiorców płatności, stymuluje konkurencję na rynku i innowacyjność dostawców usług płatniczych, redukuje ryzyko, ponieważ uniezależnia rynek płatności od jednego, potencjalnie dominującego systemu płatności. Podobnie ma się sprawa z formami pieniądza, które się uzupełniają a jednocześnie konkurują i substytuują wzajemnie.
Współczesne problemy prawne Unii Europejskiej, sztuczna inteligencja w bankowości oraz polityka pieniężna były tematami grudniowego zjazdu na podyplomowych studiach MBA organizowanych w ramach drugiej edycji projektu „Akademia NBP”.
Portal ekonomiczny NBP „Obserwator Finansowy” ponownie znalazł się w czołówce najbardziej opiniotwórczych mediów w kategorii „Media ekonomiczne i biznesowe”, wyprzedzając m.in. „Parkiet”. Wzrost cytowalności treści publikowanych na łamach serwisu wzrósł w kwietniu w odniesieniu do marca 2023 r. o 37 proc.
Sytuacja gospodarcza w Polsce na tle innych krajów przedstawia się korzystnie. Warto zauważyć, że w szybkim tempie nadrabiamy dystans dzielący Polskę od poziomu życia w wybranych państwach europejskich. W ciągu ostatnich czterech lat dynamika wzrostu PKB plasowała Polskę powyżej innych krajów europejskich, zarówno strefy euro, w tym Niemiec i Francji, jak i krajów Unii Europejskiej z własną walutą, np. Czech.
Większość polskich przedsiębiorców odczuła skutki wojny w Ukrainie, choć jej wpływ oceniają w zróżnicowany sposób – wynika z badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
