Liberalizacja handlu jest głównym celem partnerstwa gospodarczego z Kenią. W perspektywie długoterminowej chodzi także o zwiększenie zaangażowania UE w Afryce.
Kenia to kraj położony we wschodniej części kontynentu afrykańskiego. Od końca XIX w. była kolonią brytyjską, a niepodległość uzyskała w 1963 r. Należy do wielu międzynarodowych organizacji, takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, Światowa Organizacja Handlu i Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Głową państwa jest prezydent wybierany na pięcioletnią kadencję w głosowaniu powszechnym. Językami urzędowymi są angielski i suahili.
Licząca ponad 55 mln osób populacja Kenii jest niezwykle zróżnicowana etnicznie. To jedno z tych afrykańskich państw, w którym szybko rośnie klasa średnia, co nie jest bez znaczenia z punktu widzenia prowadzenia biznesu. Obecnie jest dziewiątą co do wielkości gospodarką na kontynencie, a z uwagi na położenie geograficzne i pełnienie funkcji regionalnego centrum finansowego bywa określana jako brama do Afryki Wschodniej.
Unia Europejska to największy odbiorca eksportu z Kenii, a jednocześnie jej drugi co do wielkości partner handlowy. Unijny eksport koncentruje się głównie wokół produktów mineralnych i chemicznych oraz maszyn i urządzeń, a import obejmuje przede wszystkim artykuły rolne. W 2022 r. wartość wymiany handlowej między UE a Kenią wyniosła 3,3 mld euro, co stanowi wzrost o 27 proc. w porównaniu z 2018 r.
Jak przebiegały negocjacje
Rozmowy w sprawie zawarcia umowy o partnerstwie gospodarczym między UE a Wspólnotą Wschodnioafrykańską (EAC) zakończyły się już w 2014 r., czyli dekadę temu. Choć dokument w tej sprawie został podpisany przez państwa członkowskie Unii w 2016 r., a także w związku z tym, że nie wszystkie kraje należące do EAC zdecydowały się na podobny krok, próbowano znaleźć inną formułę, aby przynajmniej niektórzy skorzystali z szansy na zacieśnienie współpracy ze Starym Kontynentem.
W 2021 r. w czasie szczytu Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej podjęto decyzję, że państwa należące do tej organizacji mogą przystąpić do wdrażania umowy o partnerstwie gospodarczym z UE na zasadzie dwustronnej. Kenia szybko wykorzystała moment i wystąpiła z odpowiednim wnioskiem do Brukseli, wierząc, że warto pójść za ciosem. W maju 2023 r. zakończyły się rozmowy na szczeblu technicznym, a w kolejnym miesiącu dobiegły końca negocjacje polityczne.
Satysfakcji z zakończenia rozmów nie krył Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej odpowiedzialny za handel, który gościł w Nairobi w połowie 2023 r. W jego opinii wejście w życie umowy pozwoli odblokować nowe obszary współpracy oraz przyniesie realne korzyści pracownikom, przedsiębiorstwom i handlowcom po obu stronach.
Decyzja Rady UE
Rada Unii Europejskiej wyraziła zgodę na zawarcie umowy o partnerstwie gospodarczym z Kenią w grudniu 2023 r. Zgodnie z treścią wspólnego oświadczenia Rady i Komisji, podpisanie dokumentu nie narusza traktatowego podziału kompetencji między UE a państwami członkowskimi, mimo że porozumienie obejmuje więcej kwestii niż dotychczas zawierane umowy o wolnym handlu.
Wkrótce po tym, gdy Rada UE dała zielone światło, dokument został podpisany w Nairobi w obecności przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen i prezydenta Kenii Williama Ruto. W imieniu UE podpis złożyła hiszpańska sekretarz stanu ds. handlu Xiana Margarida Méndez Bértolo, reprezentująca ówczesną prezydencję Rady UE, a także unijny ambasador w Kenii Henriette Geiger, zaś w imieniu Kenii – Rebecca Miano, sekretarz gabinetu ds. inwestycji, handlu i przemysłu, a także Musalia Mudavadi, sekretarz gabinetu ds. zagranicznych. Zgodę na zawarcie umowy musi jeszcze wyrazić Parlament Europejski.
Bez ceł i kontyngentów
Porozumienie zakłada poszerzenie współpracy gospodarczo-handlowej, otwierając tym samym nowe możliwości dla kenijskich eksporterów, a zwłaszcza rolników, ponieważ rynek unijny zostanie otwarty na produkty pochodzące z tego kraju. Komisja Europejska w komunikacie opublikowanym na stronie internetowej podkreśliła mocno, że zasadniczo „większa stabilność prawa zachęci europejskich inwestorów”.
W oświadczeniu wskazano także, że „jest to dobrze wyważona umowa, uwzględniająca potrzeby rozwojowe Kenii poprzez przyznanie jej dłuższego czasu na stopniowe otwarcie rynku, środki ochronne dla rolnictwa i ochronę rozwijającego się przemysłu”. Na szczególną uwagę zasługuje rozdział mający zwiększyć konkurencyjność kenijskiej gospodarki. Stwierdza się w nim, że: „Pomoc rozwojowa ze strony UE obejmie budowę zdolności instytucjonalnych oraz wsparcie Kenii w sprawnym wdrażaniu umowy o partnerstwie gospodarczym. Lokalni rolnicy uzyskają natomiast pomoc w wypełnianiu norm UE”.
Jak informuje Eric Mamer, rzecznik prasowy KE, Kenia natomiast, korzystając z okresów przejściowych, zacznie stopniowo otwierać swój rynek na import z UE. Będzie mogła wyłączyć z liberalizacji produkty wrażliwe i chronić nowo powstający przemysł. Po wejściu w życie umowy wszystkie towary z Kenii – z wyjątkiem broni – mogą trafić na rynek unijny bez ceł i kontyngentów.
Handel, inwestycje, miejsca pracy
Ursula von der Leyen, przewodnicząca KE, stwierdziła też, że „Kenia to kluczowy partner Unii Europejskiej w Afryce. Umowa wzmocni handel dwustronny, ułatwi inwestycje i stworzy dobre miejsca pracy w Kenii. Przyczyni się do zrównoważonego i sprawiedliwego wzrostu gospodarczego, przynosząc korzyści obu stronom”. Dodała też, że w dokumencie uwzględniono najdalej idące zobowiązania społeczne i klimatyczne spośród porozumień handlowych zawartych dotychczas z innymi państwami tego kontynentu.
Valdis Dombrovskis wiceprzewodniczący KE podkreślił zaś, że „Kenia jest ważnym ośrodkiem gospodarczym Afryki Wschodniej i kluczowym partnerem w walce ze zmianą klimatu. Podpisana umowa uaktywni nowe obszary współpracy i przyniesie obopólne korzyści dla naszych pracowników, przedsiębiorstw i handlowców. Specjalną wagę przywiązujemy do wspólnych zobowiązań na rzecz zrównoważonego rozwoju m.in. w kwestii praw pracowniczych, środowiska i działań w dziedzinie klimatu” .
Prezydent William Ruto ma nadzieję, że już wkrótce kenijscy producenci i handlowcy będą mogli przygotować długoterminowe plany rozwoju eksportu na rynek unijny głównie dzięki brakowi ceł. Dodał, że podpisanie umowy stanowi ważny sygnał, że jego kraj jest gotowy do dostarczania wysokiej jakości produktów rolnych także do innych regionów świata.
Polskie akcenty
Ministerstwo Rozwoju i Technologii wskazuje też, że celem porozumienia jest „stopniowa i asymetryczna liberalizacja handlu, zwiększenie dostępu do rynków i zdynamizowanie obrotów handlowych”. Nie mniej istotne wydaje się wdrożenie odpowiednich ram prawnych, co w rezultacie przełoży się na poprawę warunków wymiany i powinno ograniczyć ryzyko prowadzenia działalności handlowo-inwestycyjnej dla podmiotów z UE.
Resort zaznaczył też, że od kilku lat obroty handlowe Polski z Kenią utrzymują się na poziomie około 70–90 mln dol. rocznie, a w wymianie handlowej rodzimy eksport przeważa nad kenijskim importem. W 2022 r. odnotowano wzrosty zarówno w eksporcie, jak i imporcie, co zaowocowało zwiększeniem obrotów handlowych o prawie 30 proc.
W 2023 r. najważniejszymi pozycjami w eksporcie z Polski były materiały i artykuły włókiennicze (głównie odzież), maszyny i urządzenia mechaniczne, a także papier, tektura i artykuły wytworzone z masy papierniczej. Wśród najważniejszych produktów importowanych do naszego kraju były te pochodzenia roślinnego: herbata, kwiaty cięte, owoce (przede wszystkim awokado i ananasy), a także tytoń.
W lutym 2024 r. z oficjalną wizytą w Kenii przebywał prezydent Andrzej Duda. Głównym tematem rozmów z tamtejszą głową państwa było wzmocnienie relacji gospodarczych oraz zacieśnienie współpracy w obszarze rolnictwa i nowoczesnych technologii ochrony środowiska. Doszło do podpisania memorandów m.in. w dziedzinie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich.
Jak powiedział prezydent Andrzej Duda, wizyta ma „bardzo duży ładunek ekonomiczny na przyszłość”, choć do wzajemnych kontaktów dochodziło już wcześniej. Przypomniał też, że „w październiku 2023 r. w Nairobi miało miejsce polsko-kenijskie forum gospodarcze, współorganizowane przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu, które zgromadziło wielu przedsiębiorców zainteresowanych współpracą”.
Z kolei prezydent William Ruto podkreślił, że Polska jest cenionym partnerem, a oba państwa wyznają wspólne wartości. Dodał, że Kenia może być „bramą i hubem” dla inwestycji zagranicznych nie tylko w regionie, ale również na całym kontynencie. Kolejnym impulsem do rozwoju współpracy dwustronnej może stać się rewizyta kenijskiej głowy państwa w naszym kraju.
Dominujące w nagłówkach instrumenty polityki handlowej to negocjacje wielostronne, spory na forum WTO, negocjacje w sprawie umów o wolnym handlu (FTA) albo działania antydumpingowe. Tymczasem nasz artykuł wykazuje, że polityka handlowa Unii Europejskiej zależy w znacznym stopniu również od tzw. „mini-umów”. Zakres i charakter prawny tych umów jest silnie zróżnicowany, i choć większość z nich nie rzuca się w oczy, niektóre mogą istotnie wpływać na handel międzynarodowy. Pominięcie w badaniach empirycznych mini-umów i ich wpływu na wymianę handlową może prowadzić do znacznego zniekształcenia wyników z powodu nieuwzględnienia dużej liczby parametrów systemowych.
Unia Europejska od ponad 20 lat prowadzi z Mercosur rozmowy o umowie handlowej, która pozwoliłaby zbliżyć gospodarczo obydwa regiony. Kolejna kilkuletnia tura rozmów zakończyła się fiaskiem. Na przeszkodzie stoją przede wszystkim aspekty środowiskowo-klimatyczne i dotyczące konkurencyjności wybranych branż. Szanse na wznowienie rozmów jednak istnieją, szczególnie w obecnych uwarunkowaniach geopolitycznych.
W powszechnej opinii panuje stereotyp Afryki jako bezgranicznej pustyni, na której nic nie rośnie. Kontynent, gdzie znajduje się 60 proc. nieuprawnych gruntów ornych na świecie jest jednak w stanie sam się wyżywić.
W okresie prezydentury Donalda Trumpa prawdopodobnie zmieni się charakter współpracy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi, szczególnie w obszarach handlu i inwestycji. Brak przewag konkurencyjnych po stronie Europy może wymusić rewizję jej podejścia do polityki zagranicznej, również wobec Chin. Zmiany te przynoszą zarówno nowe zagrożenia, jak i szanse dla Polski, wymagając elastyczności i strategicznego podejścia.
W obliczu narastającego globalnego kryzysu klimatycznego, uwaga świata skupia się na zrównoważonym rozwoju i redukcji emisji dwutlenku węgla. W tym kontekście, zielone inwestycje i technologie odnawialne zyskują na znaczeniu, przyciągając uwagę inwestorów i instytucji finansowych.
Silne więzi i zaufanie, to na tym budowane są technologiczne „jednorożce” w Dolinie Krzemowej, sama wiedza i pieniądze nie wystarczają. O tym jak tworzą się takie spółki w amerykańskim środowisku biznesowym napisał Jimmy Soni w książce „Założyciele”.
Na całym świecie niezależność banków centralnych stanowi fundament stabilności ekonomicznej. Niezależność Narodowego Banku Polskiego jest warunkiem skutecznego wypełniania jego mandatu, którym jest dbanie o stabilność cen w średnim okresie – podkreślał niejednokrotnie w swoich wypowiedziach prof. Adam Glapiński, Prezes NBP. O tym jak ważna jest niezależna polityka pieniężna i własna waluta dla zapewnienia długookresowego wzrostu polskiej gospodarki przeczytamy w najnowszym wydaniu kwartalnika „Obserwator Finansowy”.
Globalizacja prowadzi do rosnącej współzależności, integracji i homogenizacji światowych rynków finansowych. Czy jednak wszyscy inwestorzy na całym świecie podejmują decyzje w ten sam sposób? Tutaj pojawia się zagadnienie kultury, które w literaturze przedmiotu definiowane jest jako zbiór wierzeń i wartości, przekazywanych w niezmienionej formie z pokolenia na pokolenie przez różne grupy etniczne, religijne oraz społeczne.
Listopadowy „Raport o inflacji” NBP, podobnie jak dwa poprzednie w 2024 r., przynosi niższą projekcję wzrostu PKB w I kwartale 2025 r. Ma on wynieść 3,3 proc. (w lipcu spodziewano się wzrostu o 4,3 proc, a w marcu nawet o 5 proc.). Przyczyny to kondycja gospodarki niemieckiej, niższa konsumpcja w Polsce i niższe inwestycje.
Przedstawiciele Unii Europejskiej i państw Mercosur, tj. Argentyny, Brazylii, Paragwaju i Urugwaju, 28 czerwca 2019 r. osiągnęli porozumienie polityczne w sprawie ambitnej i kompleksowej umowy handlowej. Wbrew licznym spekulacjom umowa nie została podpisana podczas szczytu państw G20 w Rio de Janeiro. Wiele wskazuje na to, że bilans tej umowy będzie niekorzystny dla polskiego sektora rolno-spożywczego.
Polacy pod względem stopy oszczędności znajdują się na szarym końcu w Europie. Za mało zarabiamy, za dużo wydajemy, a może nie mamy nawyku inwestowania pieniędzy?
Japonia, Stany Zjednoczone i Niemcy już teraz intensywnie rozwijają technologie miękkich robotów, widząc w nich możliwości przyspieszenia wzrostu gospodarczego. Polska, z uwagi na potencjał w sektorze nowych technologii, ma szansę, aby się stać istotnym graczem w tej dziedzinie – uważa dr inż. Jan Klimaszewski z Instytutu Automatyki i Robotyki na Wydziale Mechatroniki Politechniki Warszawskiej, naukowiec specjalizujący się m.in. w robotyce współpracującej, sensoryce oraz elektronicznej skórze.
O tym, czemu dwa małe kraje doprowadziły do uzależnienia światowej gospodarki od ich produkcji układów scalonych opowiada książka Chrisa Millera „Wielka wojna o chipy”.
Współczesne problemy prawne Unii Europejskiej, sztuczna inteligencja w bankowości oraz polityka pieniężna były tematami grudniowego zjazdu na podyplomowych studiach MBA organizowanych w ramach drugiej edycji projektu „Akademia NBP”.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Przełomowym pomysłem ekonomicznym zrywającym z dotychczasowym paradygmatem opieki społecznej okazuje się bezwarunkowy dochód podstawowy. Część osób uznaje go za klucz do pokonania bolączek stechnicyzowanej gospodarki. Zdaniem innych – to idea tyleż kosztowna co utopijna.
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
