Wszystkie dodatkowe wydatki dotyczą dóbr trwałych. Wzrastają zwłaszcza wydatki na nowe samochody. (CC By NC didgeplayer)
Najważniejszym punktem programu przedstawionego przez Baracka Obamę w tegorocznym orędziu o stanie państwa była propozycja stopniowego podwyższania federalnej płacy minimalnej, z 7,25 dol. do 9 dol. za godzinę. Zwolennicy podwyżki płacy minimalnej twierdzili, że może ona pobudzić gospodarkę, gdyż pieniądze trafią do rąk tych, którzy prawdopodobnie je wydadzą.
Na potwierdzenie tego rozumowania czasami przytaczane są wyniki naszych badań, które przedstawiliśmy w opublikowanym przez „The American Economic Review” artykule zatytułowanym The Spending and Debt Response to Minimum Wage Hikes. W niniejszym artykule omawiamy wyniki naszych badań i pokazujemy wnioski, jakie płyną z nich dla polityki gospodarczej.
Wykorzystywane przez nas dane pochodzą z lat 1980–2008, a więc z okresu, w którym w wielu stanach USA płace minimalne przewyższały minimalną stawkę federalną. Obecnie płace minimalne przekraczające 7,25 dol. obowiązują w 19 stanach oraz w Dystrykcie Kolumbii i kilku miastach. Nasze badanie skutków podwyżek płac minimalnych polegało na porównaniu czym różnią się gospodarstwa domowe z najniższymi dochodami w stanach, gdzie zwiększono płacę minimalną i w stanach, gdzie podwyżki nie było.
>>czytaj też: Kapitał zyskuje kosztem pracy
Należy tu wspomnieć o ważnej sprawie. W naszych analizach koncentrujemy się wyłącznie na gospodarstwach domowych, w których są dorośli otrzymujący wynagrodzenie równe płacy minimalnej, gdy zaczynamy obserwację. Oznacza to, że pomijamy dwie grupy – nastolatków i pracowników o niskich kwalifikacjach, którzy nie pracowali przed podwyżką płacy minimalnej. Grupy te przypuszczalnie mogą mieć większe trudności w znalezieniu pracy, gdy zostanie podniesiona płaca minimalna.
Dorośli pracownicy pobierający wynagrodzenie równe płacy minimalnej pracują średnio około 300 godzin kwartalnie. W naszym badaniu przyjmujemy następujące założenia.
Po pierwsze: W wyniku podwyżki płacy minimalnej nie dochodzi do zwolnień z pracy;.
Po drugie: Wszyscy pracownicy otrzymujący wynagrodzenie zbliżone do płacy minimalnej są objęci przepisami dotyczącymi płacy minimalnej.
Po trzecie: Nie występuje błąd pomiaru: oczekiwaliśmy, że podwyżka płacy minimalnej o dolara spowoduje zwiększenie kwartalnych zarobków o 300 dol.
Niestety, niewiele wiemy o długoterminowych skutkach podwyżek płacy minimalnej. Z powodu niewystarczających danych wiarygodnie możemy określić jedynie jakie zmiany dochodów zachodzą w ciągu roku po podwyżce płacy minimalnej.
Mimo to możemy stwierdzić, że tylko 64 proc. (53 proc.) zatrudnionych, którzy zarabiają od 60 do 120 proc. efektywnej płacy minimalnej obowiązującej w danym stanie, znajduje się w tym samym progu dochodowym rok (dwa lata) później. Wynika z tego, że podwyżki płacy minimalnej nie wywierają większego wpływu na dochody większości zatrudnionych otrzymujących wynagrodzenie równe płacy minimalnej po upływie ponad dwóch lat od podwyżki.
Z naszej analizy wynika, że w ciągu roku po podwyżce płacy minimalnej o dolara na godzinę wydatki gospodarstw domowych osób, które objęła podwyżka, wzrastają średnio o około 700 dol. kwartalnie. Nie obserwujemy zmian wydatków gospodarstw domowych, w których nie ma osób zarabiających pensję minimalną (dotyczy to również gospodarstw osób dorosłych osiągających zarobki nieco przekraczające płacę minimalną).
W praktyce wszystkie dodatkowe wydatki dotyczą dóbr trwałych. Wzrastają szczególnie wydatki na nowe samochody, mniej więcej o 500 dol. kwartalnie. Większość z tych wydatków kupujący pokrywają za pomocą pożyczek.
Na wykresie poniżej pokazaliśmy jak zmieniają się wydatki w odpowiedzi na zmianę pensji minimalnej. Ujawniają się tu dwa zasadnicze fakty.
Po pierwsze, początkowy ogólny wzrost wydatków (ukazuje go gruba krzywa na wykresie) zachodzi przede wszystkim w kwartale, w którym podwyższono płacę minimalną. Nie ma raczej dowodów, że łączne wydatki wzrastają przed podwyżką tej płacy, chociaż ustawy przewidujące takie podwyżki zwykle się przyjmuje od sześciu do osiemnastu miesięcy przed zmianą płac.
Po drugie, po początkowym wzroście wydatki nie od razu wracają do wielkości sprzed podwyżki. Jest raczej tak, że w krótkim terminie dochodzi do wzrostu wydatków do 1000 dol. na kwartał, po czym wydatki zaczynają powoli maleć.
(infografika: Darek Gąszczyk/CC BY-SA ccox888)
Jeżeli bezpośrednio po podwyżce płacy minimalnej wydatki gospodarstwa domowego wzrastają szybciej niż jego dochody, to dochodzi do wzrostu zadłużenia (lub spadku oszczędności).
Na podstawie danych panelowych dotyczących zadłużenia opublikowanych przez dużą instytucję finansową stwierdziliśmy, że po podwyżce płacy minimalnej o 200 dol. na kwartał wzrasta zadłużenie z tytułu kredytów samochodowych, a suma zadłużenia obejmującego kredyty samochodowe, kredyty hipoteczne oraz karty kredytowe wzrasta o 440 dol. na kwartał.
Na poniższym wykresie ukazano zmiany tak zdefiniowanego zadłużenia w ciągu dziewięciu miesięcy po podwyżce płacy minimalnej. Wyraźnie widać, że w pierwszym roku po podwyżce płacy minimalnej wzrasta łączne zadłużenie gospodarstw domowych o dochodach wynoszących mniej niż 20 tys. dol., w których są prawdopodobnie osoby pobierające wynagrodzenie równe płacy minimalnej.
Nie wzrasta natomiast zadłużenie gospodarstw osiągających wyższe dochody W późniejszych kwartałach zadłużenie wzrasta w mniejszym stopniu. Nie możemy odrzucić możliwości, że pod koniec drugiego roku zadłużenie gospodarstw domowych osiągających niskie dochody zaczyna maleć.
Przebieg tych zmian to wyraźny dowód, że początkowe zwiększenie wydatków na cele konsumpcyjne po podwyżce płacy minimalnej w znacznym stopniu wynika z zakupów dokonywanych za pomocą środków pozyskanych przez zaciągnięcie pożyczek. Potwierdza to również wyniki niezależnych analiz zakupów pojazdów za pomocą pieniędzy pozyskanych dzięki pożyczkom oraz estymacje dużych wydatków.
(infografika: DG/CC BY-SA 401(K) 2013)
Wysuwane jest w ostatnim czasie twierdzenie, że podwyżka płacy minimalnej może w znacznym stopniu pobudzić rozwój gospodarczy. Uważamy, że takie przekonanie może być częściowo słuszne, ponieważ są ewidentne dowody, że podwyżka płacy minimalnej powoduje zwiększenie dochodu gospodarstw domowych osób dorosłych, których zarobki są równe płacy minimalnej. A gospodarstwa te wykazują na ogół wysoką krańcową skłonność do konsumpcji.
Należy tu jednak dodać kilka słów przestrogi.
Po pierwsze, nasza analiza obejmuje wyłącznie gospodarstwa domowe osób dorosłych o wynagrodzeniach równych płacy minimalnej, którzy przed podwyżką tej płacy również pobierali wynagrodzenia w wysokości płacy minimalnej. Są pewne dowody, że podwyżki płacy minimalnej mogą powodować większe trudności ze znalezieniem zatrudnienia, szczególnie w przypadku nastolatków, którzy stanowią 23 proc. siły roboczej osiągającej zarobki równe płacy minimalnej.
Po drugie, osobom osiągającym niskie dochody i mającym słabą zdolność kredytową może być trudniej nabyć samochód na kredyt w okresie po kryzysie finansowym, niż w latach, z których pochodzą analizowane przez nas dane (1980–2008).
Po trzecie, dodatkowy dochód dla zarabiających pensję minimalną musi być wypłacony przez zatrudniające ich przedsiębiorstwa. Ponoszone wskutek tego przez przedsiębiorstwa większe koszty zostają przerzucone na konsumentów poprzez podwyżkę cen. Szacujemy, że proponowana przez prezydenta Obamę podwyżka płacy minimalnej spowodowałaby wzrost inflacji mniej więcej o 0,3 proc.
W tym sensie płaca minimalna działa jak podatek, który muszą odprowadzać zatrudnieni pobierający wynagrodzenia przewyższające płacę minimalną, w połączeniu z transferem na rzecz osób o zarobkach równych płacy minimalnej. Oznacza to, że zagregowane wydatki wzrastają jedynie wtedy, gdy gospodarstwa domowe o dochodach równych płacy minimalnej wykazują większą krańcową skłonność do konsumpcji niż wszystkie inne. Oczywiście nasze badania wyraźnie wskazują, że tak właśnie się dzieje.
Po czwarte wreszcie, nasze badania dotyczą zmian krótkoterminowych. W perspektywie dłuższej gospodarstwa domowe muszą spłacić swoje długi, a wówczas wydają mniej.
Wynika z tego, że wprawdzie podwyżka płacy minimalnej może zapewnić pewien bodziec mniej więcej na rok, ale ostatecznie poziom wydatków będzie uzależniony od tego jak płaca minimalna wpływa na dochód stały.
Z tych powodów z pewną podejrzliwością należy podchodzić do twierdzeń, że podwyżka płacy minimalnej znacznie się przyczyni do ożywienia gospodarki.
Daniel Aaronson jest wiceprezesem Banku Rezerwy Federalnej w Chicago.
Eric French jest starszym ekonomistą w Wydziale Badań Ekonomicznych Banku Rezerwy Federalnej w Chicago.
Pełna wersja artykułu znajduje się na stronie VoxEU, gdzie artykuł ukazał się po raz pierwszy. Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
