CC BY-NC-SA @Doug88888
– Wyobraźmy sobie niemiecki statek, który przypływa do polskiego portu na naprawę. Jego przypłynięcie było dotychczas rejestrowane w bilansie jako napływ towaru do Polski, choć ten statek nie był przecież kupowany przez naszą stocznię. I w drugą stronę – gdy po naprawie statek wypływał rejestrowano to jako eksport. To zaburzało obraz bilansu bo nawet gdy naprawa statku była niewielka to jednostkowa wartość po stronie importu i eksportu była spora – wyjaśnia Grzegorz Dobroczek z departamentu statystyki NBP.
Według nowej metodologii bilansu płatniczego gdy Polska przyjmuje jakiś przedmiot do uszlachetnienia albo naprawy jego wartość nie będzie już ujmowana w towarach. Zamiast tego w obrotach usługowych pojawi się wartość usługi. Liczyć się będzie tylko wartość naprawy statku, a nie wartość całej wielkiej jednostki pływającej.
Przy okazji zmieniono też źródła danych. Statystyka nie będzie opierać się już na danych celnych, ale na międzynarodowym badaniu handlu usługami. Ma to tę zaletę, że pozwala uwzględniać naprawy trwające dłużej niż rok. Dotychczas gdy naprawa statku trwała dwa lata w pierwszym roku notowano duży import, a dwa lata później duży eksport.
Zmienią się także pozostałe dwie pozycje bilansu obrotów bieżących. Zamiast dochodów będą dochody pierwotne, a zamiast transferów bieżących dochody wtórne. W dochodach pierwotnych znajdzie się teraz napływ środków UE na Wspólną Politykę Rolną oraz ich odpływ na składkę członkowską do Komisji Europejskiej. Przesunięcie środków na WPR spowoduje oczywiście niższe saldo dochodów wtórnych, dotychczas zwanych transferami bieżącymi.
Formalnie rzecz biorąc jest to zmiana z BPM5 na BPM6, czyli zastąpienie metodologii z dotychczasowego podręcznika Międzynarodowego Funduszu Walutowego metodologią z nowego wydania. Wiele krajów dokonuje tej operacji właśnie 30 września, tak aby dane na całym świecie były porównywalne.
Zmiany te służą większej przejrzystości, ale nie są rewolucyjne. Eksperci NBP policzyli, że spowodują obniżenie obrotów towarowych o 6 proc. w eksporcie oraz 4 proc. w imporcie. Zwiększą się za to obroty usługowe o 8 proc. w przychodach i 2 proc. w rozchodach.
Zmiany dotkną także statystykę monetarną i finansową. Tutaj ESA 1995 zostanie zastąpiona ESA 2010. Pełna nazwa tego dokumentu to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej. Rachunki narodowe są rzecz jasna pojęciem szerszym niż bilans płatniczy. Składa się na nie oprócz zagranicy (odpowiednik bilansu płatniczego) także sektor gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, instytucji rządowych i samorządowych.
W ESA 2010 zrewidowany został podział sektora instytucji finansowych na podsektory, nastąpiła zmiana kryteriów klasyfikacji jednostek do sektora instytucji rządowych i samorządowych, wprowadzono rozróżnienie między centralami (head offices), a spółkami holdingowymi (holding companies). W jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych wyodrębniono jednostki funduszy rynku pieniężnego. Także usługa ubezpieczeniowa jest obliczana jako różnica pomiędzy składkami naliczonymi (przypisanymi) a długoterminowymi oczekiwanymi odszkodowaniami, inaczej są mierzone również usługi pośrednictwa finansowego.
Zamiana ESA 1995 na ESA 2010 nie wywoła zatem w raportach NBP rewolucji. Widowiskowa zmiana miała za to miejsce 29 września w Głównym Urzędzie Statystycznym. Podał on wtedy PKB za 2013 rok liczony według nowej metodologii i wyższy o 26,3 mld złotych. Ponad 13 mld złotych stanowiła z tego wartość dodana z działalności nielegalnej – sutenerskiej, narkobiznesu, przemytu i produkcji papierosów. Czarną strefa według ESA2010 musi być bowiem uwzględniona w PKB.
Oprac. MP
Pełna lista zmian w statystyce NBP
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
