Jak Meksyk stał się kluczowym graczem w wojnie handlowej USA-Chiny
Artykuł bada skutki wojny handlowej między USA a Chinami dla Meksyku. Wyniki pokazują, że niedawna zmiana polityki handlowej USA wobec Chin znacząco zwiększyła eksport meksykańskich firm do USA i ujawniła globalne łańcuchy wartości powiązane z programem IMMEX, w szczególności w branżach wymagających wysokich umiejętności i technologii.
Getty Images
Zmiana polityki handlowej Stanów Zjednoczonych w 2018 r. zniweczyła dziesięciolecia otwartości rynku. U jej podstaw leżały rosnące obawy dotyczące zależności amerykańskiej gospodarki od Chin. Kiedy prezydent Trump „nakazał” amerykańskim firmom natychmiastowe rozpoczęcie poszukiwania alternatywy dla Chin w szczytowym momencie konfliktu handlowego między USA a Chinami (Oprysko 2019), wywołało to ożywioną dyskusję wśród decydentów i międzynarodowych przedsiębiorstw na temat zjawisk „nearshoringu” [współpraca z firmą znajdującą się na tym samym kontynencie, ale w innym państwie], „friendshoringu” [tworzenie powiązanych ze sobą sieci dostawców w ramach współpracujących ze sobą polityczne i militarnie państw] oraz pytania, czy Meksyk może być taką alternatywą (Yellen 2022, Goodman 2023, Stott i Murray 2022, Drenik 2023, Sonenshine 2023, Alfaro i Chor 2023).
Meksyk jako kraj sąsiadujący, przez długi czas był najważniejszym partnerem gospodarczym i handlowym USA z krajów wschodzących, zintegrowanym przez ważne umowy handlowe, dopóki nie został pokonany przez Chiny wkrótce po ich wejściu do Światowej Organizacji Handlu (WTO). Tradycyjne branże pracochłonne, w których Meksyk miał porównywalną przewagę nad USA, takie jak tekstylia i odzież, zostały wyparte przez chińską konkurencję na rynku amerykańskim (Utar i Ruiz 2013). Czy teraz sytuacja zmienia się na korzyść Meksyku?
W najnowszej pracy (Utar i in. 2023) wykorzystujemy dane administracyjne dotyczące ogółu firm prowadzących międzynarodowe transakcje handlowe w Meksyku, aby wykazać, że zmiana polityki handlowej USA rzeczywiście doprowadziła do rozpowszechnienia zjawiska „nearshoringu”.
Jedną z charakterystycznych cech naszego badania jest to, że jesteśmy w stanie zidentyfikować firmy uczestniczące w globalnych łańcuchach wartości w oparciu o oficjalny rejestr meksykańskiego programu IMMEX, który odgrywa kluczową rolę w integracji meksykańskiego sektora produkcyjnego z globalnymi łańcuchami wartości (GVC).Identyfikacja firm IMMEX w transakcjach celnych pozwala nam oszacować możliwą zróżnicowaną reakcję meksykańskich eksporterów na podstawie ich udziału w GVC. Stwierdzamy, że konflikt handlowy między USA a Chinami miał ekonomicznie (i statystycznie) znaczący pozytywny wpływ na eksport meksykańskich firm, który odbywał się wyłącznie za pośrednictwem eksporterów uczestniczących w programie IMMEX („eksporterzy GVC”).
Meksykański program IMMEX jako główny czynnik wywołujący skutki rozprzestrzeniania się wojny handlowej między USA a Chinami
Nasze ustalenia, które wykorzystują kompleksowe dane przekrojowe/ z obserwacji długofalowej dotyczące zmian w czasie na poziomie firm, ujawniają znaczącą reakcję meksykańskich eksporterów na zmianę amerykańskich ceł na chińskie towary. Pokazujemy, że eksport przeciętnej meksykańskiej firmy do USA wzrasta w odpowiedzi na zwiększone obciążenie taryfowe chińskiego eksportera z identycznym portfelem produktów eksportowych przed szokiem. Kiedy rozróżniamy reakcje meksykańskich eksporterów w oparciu o ich status GVC, nasze ustalenia ujawniają kluczową rolę meksykańskiego IMMEX w pozytywnym wpływie protekcjonistycznej polityki handlowej USA wobec Chin.
Wykres przedstawia roczną reakcję eksportową firm na zwiększone amerykańskie cła na towary chińskie po uwzględnieniu innych możliwych czynników wpływających na eksport firm. Pokazuje przyczynowo-skutkowy wpływ zwiększonych amerykańskich ceł nałożonych na towary chińskie na amerykański eksport meksykańskich firm, które nie uczestniczą w GVC, wraz z 95-proc. przedziałem ufności. Pokazuje też te same wyniki, ale dla tych firm, które uczestniczą w GVC. Zatem, to reakcja firm GVC stymuluje pozytywną reakcję eksportową na poziomie zagregowanym, jak opisujemy w pracy Utar i in. (2023).
Duża część dyskusji na temat relokacji GVC w odpowiedzi na wojnę handlową między USA a Chinami koncentrowała się w szczególności na przemyśle wytwórczym. Porównując dwie firmy, z których jedna znajduje się na 25., a druga na 75. percentylu ekspozycji na amerykańskie cła na Chiny (w oparciu o ich portfel produktów sprzed wojny handlowej), nasze wyniki pokazują znaczny, 20-proc. wzrost eksportu z firm produkcyjnych GVC do USA w 2019 roku. Pomimo niewielkiego spadku w 2020 r., który zbiegł się z szokiem COVID-19, pozytywny efekt utrzymał się do 2021 r. Nasze ustalenia dotyczące zwiększonego eksportu netto sugerują wzrost działalności krajowej w Meksyku.
Selektywna ekspansja
Nasze badania pokazują, że pozytywny wpływ amerykańskich ceł jest bardziej widoczny w sektorze produkcyjnym. Jednak w sektorze wytwórczym nie wszystkie firmy GVC skorzystały z amerykańskich ceł. W szczególności, zamiast tradycyjnie pracochłonnych branż, takich jak tekstylia, odzież i obuwie, wykorzystały tę okazję branże wymagające większych umiejętności i technologii, takie jak chemikalia, komputery, samoloty i motoryzacja (Północnoamerykańska klasyfikacja branżowa (NAICS) 32 i 33), wkraczając w pustkę pozostawioną przez chińskich konkurentów, którym obecnie grożą wysokie cła.
Udokumentowaliśmy, że firmy GVC nie tylko zwiększają swój eksport w ramach istniejących produktów, ale także wprowadzają nowe linie produktów w odpowiedzi na amerykańskie cła. Jednocześnie nasze badanie pokazuje, że te nowe linie produktów przenoszone do Meksyku koncentrują się na rynkach dóbr końcowych, co sugeruje, że więcej etapów produkcji bliższych konsumentowi końcowemu jest obecnie wykonywanych w Meksyku.
Opowieść o meksykańskich firmach GVC nie jest wyłącznie opowieścią o ekspansji opartej na możliwościach krajowych. Narracja dotyczy również dostosowania międzynarodowych korporacji w skali globalnej. Nasze ustalenia pokazują, że firmy GVC zwiększyły import z USA, ale przede wszystkim z rynków azjatyckich – a mianowicie z Chin, Japonii, Korei, Tajlandii, Tajwanu, Wietnamu i Indii – w reakcji na zmianę polityki handlowej USA. Pokazujemy również, że firmy GVC w Meksyku coraz częściej korzystają z zezwoleń bezcłowych przy zaopatrywaniu się na rynkach azjatyckich, co wskazuje na długoterminową delokalizację łańcucha wartości. Nasze wyniki wskazują na rolę łańcuchów dostaw powiązanych z Azją w pozytywnej reakcji Meksyku i oznaczają, że zmiana polityki handlowej USA mająca na celu zmniejszenie amerykańskiej zależności od chińskiego importu, nieco ironicznie, również zwiększyła zależność Meksyku od chińskiego importu.
Wojna handlowa między USA a Chinami: mieszanka możliwości i wyzwań
Koncepcja „nearshoringu” zyskała akceptację, gdy amerykańskie firmy szukały alternatywy dla partnerstw chińskich. Meksyk, ze względu na bliskość i ugruntowane umowy handlowe, wyłonił się jako lider. Przesunięcie to nie jest jednak wolne od niepowodzeń. W szczególności chińskie cła odwetowe miały negatywny, aczkolwiek bardziej przejściowy wpływ na eksport firm, zwłaszcza na eksportowe usługi GVC. Znajdujemy również dowody na silny negatywny wpływ na firmy GVC, których nakłady koncentrują się na docelowych/wybranych towarach chińskich. Te równoważące się negatywne skutki podkreślają znaczenie analizy na poziomie firmy w uwydatnianiu zróżnicowanego charakteru zachodzących dostosowań.
Nasze badania sugerują, że zdolność adaptacyjna meksykańskich firm GVC do konfliktu handlowego między USA a Chinami w latach 2018-19, wspierana przez IMMEX, była znacząca, z zauważalnym rozprzestrzenianiem się na szerszą gospodarkę meksykańską, co podkreśla rolę międzynarodowych korporacji w kształtowaniu reakcji krajów trzecich.
Autorzy wyrażają własne opinie, a nie oficjalne stanowisko Banco de Mexico czy jego Rady Gubernatorów, Banku Rezerwy Federalnej w Dallas lub Systemu Rezerwy Federalnej.
Hale Utar – Sidney Meyer Professor of International Economics, Department of Economics at Grinnell College
Alfonso Cebreros – Manager of Real Sector Research at Bank Of Mexico
Luis Torres – Senior Business Economist at Federal Reserve Bank Of Dallas
Artykuł ukazał się w wersji oryginalnej na platformie VoxEU, tam też dostępne są przypisy i bibliografia.
W orędziu o stanie Unii, wygłoszonym przez przewodniczącą Komisji Europejskiej, konkurencyjność UE została potraktowana priorytetowo. Niniejszy artykuł dowodzi, że nie należy skupiać się na zwalczaniu „nieuczciwej” konkurencji ze strony Chin. Istnieją bowiem kluczowe czynniki wewnętrzne w samej UE, których sprawniejsza aktywizacja mogłaby zwiększyć produktywność europejskich przedsiębiorstw i w rezultacie podnieść ich konkurencyjność na arenie międzynarodowej. Spośród nich to produktywność, stabilność finansowa i ukierunkowanie na jakość wydają się najważniejsze.
Dominujące w nagłówkach instrumenty polityki handlowej to negocjacje wielostronne, spory na forum WTO, negocjacje w sprawie umów o wolnym handlu (FTA) albo działania antydumpingowe. Tymczasem nasz artykuł wykazuje, że polityka handlowa Unii Europejskiej zależy w znacznym stopniu również od tzw. „mini-umów”. Zakres i charakter prawny tych umów jest silnie zróżnicowany, i choć większość z nich nie rzuca się w oczy, niektóre mogą istotnie wpływać na handel międzynarodowy. Pominięcie w badaniach empirycznych mini-umów i ich wpływu na wymianę handlową może prowadzić do znacznego zniekształcenia wyników z powodu nieuwzględnienia dużej liczby parametrów systemowych.
Ustawa o redukcji inflacji (IRA), uchwalona w USA w celu propagowania produkcji czystej energii i jej upowszechniania, weszła w życie na początku 2023 r. Artykuł ocenia wpływ tej ustawy na UE; główny płynący z niego wniosek to niewielki wpływ ustawy, a także jej ograniczone ogólne skutki makroekonomiczne, zwłaszcza dla UE. Unia powinna przemyśleć zasady polityki przemysłowej oraz – biorąc pod uwagę znaczną różnicę cen energii w stosunku do USA – skoncentrować się na obniżeniu kosztów energii w Europie.
Już na poziomie przedszkola i szkoły podstawowej powinna być edukacja finansowa. A także na studiach innych niż ekonomiczne. Warto byłoby także pomyśleć, jak można uczyć gospodarstwa domowe planowania finansowego – uważa prof. Krzysztof Jajuga, prezes CFA Society Poland.
Potrzebny jest reset systemu międzynarodowego, ale nie na drodze zakulisowej dyplomacji, a szczerej rozmowy, w której zostaną uwzględnione głosy ze wszystkich stolic świata, zarówno z Buenos Aires, jak i z Pekinu czy Waszyngtonu – przekonują autorzy książki „The Case for a New Bretton Woods”.
Po kryzysie z 2008 r., w sektorze finansowym zarysował się nowy trend biznesowy związany z cyfryzacją i wykorzystaniem platform wielostronnych. Obecnie tradycyjne finanse przechodzą głęboką transformację, przedsiębiorstwa technologiczne umożliwiły szybki dostęp do usług finansowych; równocześnie obserwujemy też coraz szybszy rozwój sztucznej inteligencji (AI), która wspiera ten proces.
Wielu obserwatorów przypisuje obserwowany po 2021 r. gwałtowny wzrost cen w Stanach Zjednoczonych i Europie zakłóceniom w łańcuchach dostaw oraz wzrostowi cen energii. My natomiast stawiamy tezę, że przyczyną tego wzrostu, był przede wszystkim niezwykle silny impuls popytowy, nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w strefie euro. Impuls ten wynikał ze zbiegu nieoczekiwanie silnego popytu odroczonego po zniesieniu restrykcji pandemicznych, wyjątkowo ekspansywnej polityki fiskalnej i wysoce akomodacyjnego kursu polityki pieniężnej rezerwy Federalnej i EBC. Ekspansywna polityka pieniężna złagodziła recesyjny efekt niekorzystnych szoków podażowych, wspierając ożywienie – choć stało się to kosztem wyższej inflacji.
Ekonomia była zawsze nauką żywą, starającą się nadążyć za zmianami. Gdy Keynesowi zarzucono, że zmienia poglądy, dał prostą odpowiedź, zmienia, bo zmieniają się fakty. Z drugiej strony naukowe podejście popychało ekonomistów do stosowania formalizacji matematycznej. Posługiwanie się matematycznymi modelami stało się wręcz koniecznością, gdy zaczęto je łączyć z danymi statystycznymi. Ekonometria – wynalazek ekonomistów i statystyków – na trwale zapisała się w rozwoju badań ekonomicznych.
Japonia, Stany Zjednoczone i Niemcy już teraz intensywnie rozwijają technologie miękkich robotów, widząc w nich możliwości przyspieszenia wzrostu gospodarczego. Polska, z uwagi na potencjał w sektorze nowych technologii, ma szansę, aby się stać istotnym graczem w tej dziedzinie – uważa dr inż. Jan Klimaszewski z Instytutu Automatyki i Robotyki na Wydziale Mechatroniki Politechniki Warszawskiej, naukowiec specjalizujący się m.in. w robotyce współpracującej, sensoryce oraz elektronicznej skórze.
Gospodarka Unii Europejskiej wchodzi w okres letargu po przejściu szoku energetycznego. Państwa wspólnoty zaczynają poszukiwać nowego modelu rozwojowego. Zmiany te będą stwarzały wyzwania dla Polski – część benefitów z integracji z niemieckim łańcuchem dostaw się skończy, konieczna okaże się też adaptacja do nowych modeli biznesowych.
Dolar to obecnie globalna waluta rezerwowa. Czy jednak utrzyma swój status do 2050 r? A może upadnie w obliczu rosnącej siły konkurencji ze strony walut BRICS, złota lub bitcoina?
Listopadowy „Raport o inflacji” NBP, podobnie jak dwa poprzednie w 2024 r., przynosi niższą projekcję wzrostu PKB w I kwartale 2025 r. Ma on wynieść 3,3 proc. (w lipcu spodziewano się wzrostu o 4,3 proc, a w marcu nawet o 5 proc.). Przyczyny to kondycja gospodarki niemieckiej, niższa konsumpcja w Polsce i niższe inwestycje.
Pandemia COVID-19 ujawniła kruchość łańcuchów dostaw, a problem ten ma głębokie korzenie – przekonuje Peter S. Goodman w książce „How the World Ran Out of Everything”.
Przedstawiciele Unii Europejskiej i państw Mercosur, tj. Argentyny, Brazylii, Paragwaju i Urugwaju, 28 czerwca 2019 r. osiągnęli porozumienie polityczne w sprawie ambitnej i kompleksowej umowy handlowej. Wbrew licznym spekulacjom umowa nie została podpisana podczas szczytu państw G20 w Rio de Janeiro. Wiele wskazuje na to, że bilans tej umowy będzie niekorzystny dla polskiego sektora rolno-spożywczego.
Współczesne problemy prawne Unii Europejskiej, sztuczna inteligencja w bankowości oraz polityka pieniężna były tematami grudniowego zjazdu na podyplomowych studiach MBA organizowanych w ramach drugiej edycji projektu „Akademia NBP”.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Przełomowym pomysłem ekonomicznym zrywającym z dotychczasowym paradygmatem opieki społecznej okazuje się bezwarunkowy dochód podstawowy. Część osób uznaje go za klucz do pokonania bolączek stechnicyzowanej gospodarki. Zdaniem innych – to idea tyleż kosztowna co utopijna.
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
