Ukraina potrzebuje solidnej obrony i silnego wojska, a także wymaga gwarancji bezpieczeństwa od swoich sojuszników – uważa Barry J. Eichengreen, amerykański ekonomista i historyk gospodarczy.
„Obserwator Finansowy”:Odbudowa Ukrainy to sednem sprawy. Ale czy jest ona w ogóle wyobrażalna bez ostatecznego rozwiązania konfliktu z Rosją? Czy możliwe jest osiągnięcie stanu definitywnego zakończenie konfliktu, biorąc pod uwagę potencjał Rosji?
Barry J. Eichengreen: Istotne jest co rozumiemy przez „definitywne zakończenie”. Ukraina potrzebuje gwarancji bezpieczeństwa i poczucia się pewnie. Inwestorzy muszą być przekonani, że jest zabezpieczona przed dalszymi atakami ze strony Rosji. Ale czy to jest „definitywne zakończenie”? Czy oznacza to, że przyjazne relacje lub przyzwoite relacje między Rosją a Ukrainą zostaną przywrócone lub że wszystkie spory terytorialne zostaną rozwiązane? Niekoniecznie. Myślę, że to ostatnie jest wyjątkowo trudne do osiągnięcia ze względu na bardzo wysoko postawioną poprzeczkę. Ale bezpieczeństwo dla Ukrainy – w ramach którego jej obrona jest silna, a Rosja jest powstrzymywana od kolejnych prób agresji – jest możliwe i wystarczy do odbudowy oraz ożywienia gospodarczego.
Ale co powinno się stać, aby zapewnić taki stan? To znaczy, co należy zrobić lub jakie zmiany powinny nastąpić w Rosji, aby stworzyć możliwość przywrócenia przyjaznych relacji między Rosją a Ukrainą?
Jestem ekonomistą, a nie politologiem czy strategiem wojskowym. Uważam, że Ukraina potrzebuje solidnej obrony i silnego wojska, jako warunku dla zdrowej gospodarki, a także wymaga gwarancji bezpieczeństwa od sojuszników. Zatem i Unia Europejska, i Stany Zjednoczone muszą zapewnić Ukrainę, że będą jej sojusznikami długofalowo, a nie tylko w 2023 r. lub do następnych wyborów prezydenckich w USA.
Aby w pełni zrekonstruować Ukrainę i przywrócić jej dobre warunki gospodarcze, potrzebujemy zintegrowanej Europy i solidarnego międzynarodowego wsparcia. Chciałbym jednak wspomnieć o amerykańskim ekonomiście Nourielu Roubinim, zwanym „Doctor Doom” (Doktorem Zagładą), który przewidział kryzys finansowy już 15 lat temu. Powiedział, że możemy spodziewać się długiej i głębokiej, globalnej recesji. Jak może to wpłynąć na szanse Ukrainy na odbudowę ze zniszczeń wojennych w ciągu kilku lat?
Nouriel jest moim przyjacielem i kolegą z branży, był także moim studentem przez krótki okres w latach 80. XX w., kiedy byłem młodym profesorem, a on był jeszcze młodszym absolwentem studiów licencjackich. Zrobił wielką karierę prowadząc badania, a także odgrywając rolę „Doktora Zagłady” i przewidując, że wkrótce nastąpi straszny kryzys. Mieliśmy serię poważnych kryzysów, więc kilka razy miał rację, ale przewidział także kryzysy, które nie miał miejsca. Myślę więc, że aktualne mroczne prognozy mogą być przesadzone. Istnieje wiele pozytywnych wydarzeń wpływających na globalną gospodarkę – od wzrostu rynków wschodzących po rozwój nowych technologii. I jeśli uda nam się sprostać wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu, stawimy czoła wyzwaniom finansowym i podołamy wyzwaniom politycznym w kraju oraz na arenie międzynarodowej. To jest nadzieja na lepszą przyszłość. Mam wiele szacunku dla Nouriela, ale nie należę do jego obozu „Doom and Gloom”. Zakładam bowiem, że recesje i ta w Stanach Zjednoczonych, i ta w Europie, która rozpoczęła się w Niemczech, będą stosunkowo krótkie i łagodne.
Czy idee ordoliberalizmu miały jakikolwiek dobry wpływ na okres powojennej odbudowy Niemiec. Czy porządek liberalny miał duży wpływ na zjawisko Wirtschaftswunder w Niemczech.
Nie użyłbym terminu „ordoliberalizm”, ponieważ myślę, że te „izmy” oznaczają różne aspekty i różne rzeczy dla różnych ludzi. I to nie tylko „ordoliberalizm”, ale także „socjalizm”, „komunizm” lub cokolwiek. To, na czym skorzystały Niemcy, zwłaszcza w trzeciej dekadzie XX w., kiedy miały swój cud gospodarczy i tak skutecznie podniosły się po II wojnie światowej, było połączeniem rynku i rządu. Miały społeczną gospodarkę rynkową, więc potrzebowały wpływowych ludzi, którzy wskazywali na silne strony rynku. Jednocześnie inne osoby pokazywały zalety koordynowania działalności gospodarczej przez rząd. Powojenne Niemcy Zachodnie właśnie w wyniku tych różnych ideologii uzyskały mieszaną gospodarkę, obejmującą i rząd, i rynek, co bardzo dobrze im zrobiło.
Niezależnie od tego, kiedy i na jakich warunkach skończy się wojna w Ukrainie, odbudowa tego kraju będzie zadaniem skomplikowanym i kosztownym. Społeczność międzynarodowa wspierająca ten proces nie musi jednak działać w kompletnej próżni, ponieważ w przeszłości realizowano już przedsięwzięcia o podobnym charakterze. Warto wykorzystać wcześniejsze doświadczenia, nawet jeśli przeszłe uwarunkowania były odmienne od tych, z którymi mamy lub będziemy mieli do czynienia w Ukrainie.
Straty Ukrainy powiększają się z każdym dniem rosyjskiej inwazji, a z powodu trwającej wojny odbudowa kraju może się wydawać odległa. Mimo to trzeba ją planować już teraz, a Polska może być jednym z liderów tego procesu. Zdaniem analityków, oprócz ukraińskiej gospodarki, może na tym zyskać też polskie PKB. Jak miałoby to wyglądać?
Jednym z najważniejszych celów ukraińskiej polityki handlowej było uniezależnienie się od Rosji. Zadanie to zakończyło się sukcesem. Rosja utraciła praktycznie możliwość wykorzystywania handlu przeciwko Ukrainie.
Historia pokazuje, że naród, który odzyskuje wolność i zdobywa panowanie na terytorium swojego państwa bagnetem żołnierza, nie zapewnia sobie tym samym zupełnej suwerenności. Dopiero odzyskanie władzy nad walutą narodową albo stworzenie tej waluty, staje się prawnym imperatywem suwerenności i fundamentem stabilnej gospodarki narodowej.
Droga energia, slowbalizacja, brak rąk do pracy, nadmierna biurokracja, wieloletnie zaniedbania inwestycyjne oraz opóźnienia technologiczne spętały potencjał rozwojowy Niemiec. Gospodarka przechodzi przez polikryzys– spowodowany wieloma czynnikami – na który nie ma prostej odpowiedzi w postaci np. pakietu koniunkturalnego lub jednej, porządnej reformy. RFN potrzebuje w istocie polireformy – dziesiątków drobnych korekt, które jednak jako całość określą na nowo równowagę między rynkiem a państwem.
W ciągu ostatnich 200 lat bankowość centralna przeszła poważną ewolucję, zmieniały się jej zadania oraz reguły polityki pieniężnej. Tekst pokazuje z tej perspektywy dwa banki centralne: Bank Polski (1828–1866) oraz Bank Polski SA (1924–1939). Akcent położono na okoliczności ich powstania oraz intencje i oczekiwania projektodawców, które zdeterminowały statutowy zakres ich uprawnień. Pokazano trudne wybory odnośnie do priorytetów i gradacji celów, przed jakimi stawiała je rzeczywistość gospodarcza. Okoliczności te skłaniały do pytań o właściwe cele i zasady funkcjonowania banków centralnych, tworzyły przestrzeń dla ścierania się koncepcji swoistego bankowego wariabilizmu i statyzmu.
Pierwszym prezesem Banku Polskiego SA został Stanisław Karpiński - wybitny ekonomista, bankowiec i minister skarbu. Jako teoretyk i praktyk cieszył się niekwestionowanym autorytetem zarówno w środowisku bankowym, jak i politycznym.
W niedawnych badaniach zasugerowano, że wynagrodzenia poniżej prawnie ustalonej płacy minimalnej są zaskakująco powszechnym zjawiskiem. W niniejszym artykule omówiono tzw. „kradzież płac” w Stanach Zjednoczonych oraz jej wpływ na wzrost wynagrodzeń, który mógłby być udziałem pracowników.
W kwietniu przypada 100. rocznica utworzenia Banku Polskiego SA oraz wprowadzenia złotego do obiegu. Z tej okazji 11 kwietnia odbyła się konferencja „Narodowy Bank Polski – nowy horyzont” poświęcona głównie teraźniejszości i przyszłości.
Najnowsze wydanie „Obserwatora Finansowego” ukazuje nam wizje przyszłości bliskiej i dalekiej. W tym numerze, najlepsi eksperci postarają się odpowiedzieć na kilka kluczowych pytań, dotyczących sztucznej inteligencji i tego jak generatywna AI wpłynie na bankowość, edukację oraz inne dziedziny naszego życia.
Nieefektywność nadzoru prowadzi do występowania nieprawidłowości i nadużyć na rynku funduszy inwestycyjnych w Polsce – taką sensacyjną tezę stawiają autorzy monografii „Nieprawidłowości i nadużycia na rynku funduszy inwestycyjnych”.
Sztuczna inteligencja powoli zmienia sposób działania banków i instytucji finansowych. Pomaga im zredukować ciężar biurokracji, ale także podejmować szybsze decyzje oraz utrzymywać efektywny kontakt z klientami. A będzie jeszcze lepiej. W perspektywie czeka kilkunastoprocentowy wzrost EBITDA.
Budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego wzmocniłaby znacznie pozycję Polski w europejskiej gospodarce – stwierdził w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym" dr Andreas Wittmer, dyrektor zarządzający Centrum Badań Lotniczych na Uniwersytecie w St. Gallen.
Dywersyfikacja metod płatności, rozumiana jako poszerzanie dostępnej ich gamy, zwiększa wybór płatników i odbiorców płatności, stymuluje konkurencję na rynku i innowacyjność dostawców usług płatniczych, redukuje ryzyko, ponieważ uniezależnia rynek płatności od jednego, potencjalnie dominującego systemu płatności. Podobnie ma się sprawa z formami pieniądza, które się uzupełniają a jednocześnie konkurują i substytuują wzajemnie.
Współczesne problemy prawne Unii Europejskiej, sztuczna inteligencja w bankowości oraz polityka pieniężna były tematami grudniowego zjazdu na podyplomowych studiach MBA organizowanych w ramach drugiej edycji projektu „Akademia NBP”.
Portal ekonomiczny NBP „Obserwator Finansowy” ponownie znalazł się w czołówce najbardziej opiniotwórczych mediów w kategorii „Media ekonomiczne i biznesowe”, wyprzedzając m.in. „Parkiet”. Wzrost cytowalności treści publikowanych na łamach serwisu wzrósł w kwietniu w odniesieniu do marca 2023 r. o 37 proc.
Sytuacja gospodarcza w Polsce na tle innych krajów przedstawia się korzystnie. Warto zauważyć, że w szybkim tempie nadrabiamy dystans dzielący Polskę od poziomu życia w wybranych państwach europejskich. W ciągu ostatnich czterech lat dynamika wzrostu PKB plasowała Polskę powyżej innych krajów europejskich, zarówno strefy euro, w tym Niemiec i Francji, jak i krajów Unii Europejskiej z własną walutą, np. Czech.
Większość polskich przedsiębiorców odczuła skutki wojny w Ukrainie, choć jej wpływ oceniają w zróżnicowany sposób – wynika z badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
