Inflacja z jaką przyszło się nam mierzyć, zakorzeniona w globalnych szokach o podażowym charakterze, była wydarzeniem szczególnym, niewidzianym od dekad. Przede wszystkim wynikała właśnie z czynników podażowych, a zatem takich, na które bank centralny reagować za bardzo nie ma jak. Szczególnie bank centralny małej otwartej gospodarki, jaką jest Polska.
Getty Images
Luty ubiegłego roku był miesiącem, w którym osiągnęliśmy w Polsce szczyt inflacji. Odczyt sprzed niemal roku wyniósł 18,4 proc. Warto w tym kontekście przytoczyć fragment komunikatu Rady Polityki Pieniężnej po marcowym posiedzeniu tego gremium w 2023 r., był wtedy moment, kiedy ceny rosły najszybciej:
„Rada ocenia, że osłabienie koniunktury w otoczeniu polskiej gospodarki wraz ze spadkiem cen surowców będzie nadal wpływać ograniczająco na globalną inflację, co oddziaływać będzie również w kierunku niższej dynamiki cen w Polsce. Do spadku krajowej inflacji będzie się przyczyniać osłabienie tempa wzrostu PKB, w tym konsumpcji, następujące w warunkach istotnego obniżenia dynamiki kredytu. W efekcie Rada ocenia, że dokonane wcześniej silne zacieśnienie polityki pieniężnej NBP będzie prowadzić do obniżania się inflacji w Polsce w kierunku celu inflacyjnego NBP. Jednocześnie ze względu na skalę i trwałość oddziaływania wcześniejszych szoków, które pozostają poza wpływem krajowej polityki pieniężnej, powrót inflacji do celu inflacyjnego NBP będzie następował stopniowo. Taką ocenę wspiera marcowa projekcja inflacji i PKB” (podkreślenie – K.G).
Dlaczego przytaczam te zdania? Ponieważ była to chyba najlepsza ocena sytuacji, z jaką mieliśmy wówczas do czynienia. Wsparta adekwatną analizą sytuacji makroekonomicznej wraz z odniesieniem do otoczenia międzynarodowego z powołaniem się na projekcie analityków banku centralnego. Faktycznie, w kolejnych miesiącach inflacja w Polsce zaczęła hamować, kolejne miesiące przynosiły niemal wyłącznie (z pominięciem grudnia), coraz mniejsze odczyty r/r. W tym samym okresie nie brakowało jednak komentarzy o dramatycznym wręcz wydźwięku. Oto Polsce grozi scenariusz turecki, czyli tempo wzrostu cen zbiegające do 100 proc. rocznie, opowieści o tym, że de facto NBP skapitulował z realizacji swojego mandatu i wobec tego, nie ma kto podjąć skutecznej walki z inflacją. Z łatwością odnaleźć można te wypowiedzi utrzymane w podobnym duchu. Wpływ tego typu wypowiedzi na oczekiwania inflacyjne może być ciekawym materiałem na badania naukowe.
Inflacja z jaką przyszło się nam mierzyć, zakorzeniona w globalnych szokach o podażowym charakterze, była wydarzeniem szczególnym, niewidzianym od dekad. Przede wszystkim wynikała właśnie z czynników podażowych, a zatem takich, na które bank centralny reagować za bardzo nie ma jak. Szczególnie bank centralny małej otwartej gospodarki, jaką jest Polska. Fakt, wzrost cen poprzedziła ekspansywna polityka pieniężna. Ta była jednak praktycznie nieunikniona, NBP jak i inne banki centralne na świecie, musiał podejść do sytuacji związanej z pandemią akomodacyjnie, i tak też zrobił. Wspomniane zaś zakłócenia po stronie podażowej zaskoczyły bankierów centralnych w wielu miejscach świata, włącznie z Fed i EBC. Ich doświadczenia z kryzysu finansowego z 2007 roku i towarzyszącego mu potężnego luzowania ilościowego nie doprowadziły do eksplozji inflacji. Różnicą z szokiem pandemicznym i kryzysem energetycznym było jednak to, że wówczas podaż działała bez zakłóceń. Tego komfortu paręnaście lat później nie było. W efekcie ceny poszybowały do poziomów znanych już raczej z podręczników historii gospodarczej.
Opisywanie tych wydarzeń z tej perspektywy nie było jednak w Polsce powszechne. U nas dominowała raczej narracja o tym, że głównym sprawcą skoku cen jest NBP. Jako powód wskazywano, że inflacja jest u nas wyższa niż np. w Niemczech. Taka ocena pomija jednak zasadnicze różnice jakie charakteryzują gospodarkę rozwiniętą i tą zaliczaną do grona emerging markets. Jedną z tych różnic jest poziom cen. W krajach bogatego Zachodu już i tak znacznie wyższych (niemal dwukrotnie) niż w naszej części Kontynentu. Takie porównywanie było zatem z ekonomicznego punktu widzenia wadliwe, i w konsekwencji prowadziło do błędnych wniosków.
Inflacja za luty to 2,8 proc. r/r. Tak nisko na inflacyjnym liczniku nie było od kilku lat. To wynik niższy od tego, jakiego oczekiwali analitycy. Polska ma najgorszy etap walki z omawianym szokiem inflacyjnym za sobą. Poszło sprawnie, bo przy wciąż dodatnim wzroście gospodarczym i bardzo niskim bezrobociu. Można ponarzekać, że w 2023 roku dynamika realnego PKB wg wstępnego szacunku GUS to tylko 0,2 proc. Tyle, że biorąc pod uwagę kontekst, wynik ten i tak nie jest najgorszy. W tym roku powinno być zaś znacznie lepiej, i tak np. Komisja Europejska prognozuje, że nasze PKB urośnie o 2,7 proc., a najnowszy „Raport o inflacji” NBP zakłada nawet 3,5 proc. wzrostu. To już zupełnie przyzwoicie i znacznie bliżej tego na co stać polską gospodarkę. Gdyby NBP zareagował bardziej agresywnie, tego komfortu moglibyśmy nie mieć.
Autor wyraża własne opinie, a nie oficjalne stanowisko podmiotów, z którymi współpracuje.
W seriach wydawniczych Materiały i Studia NBP oraz NBP Working Papers został niedawno opublikowany raport przedstawiający wyniki najnowszych badań dotyczących mechanizmu transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Z wielu wątków poddanych analizie wybraliśmy trzy, które streszczamy w niniejszym artykule. Rozpoczynamy od czynników wpływających na możliwie zmiany mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Następnie analizujemy siłę i opóźnienia, z jaką decyzje Rady Polityki Pieniężnej oddziałują na gospodarkę. W ostatniej części artykułu przyglądamy się bliżej funkcjonowaniu kanału kredytowego polityki pieniężnej w Polsce.
Dwaj członkowie pierwszej RPP przystąpili do boju w kampanii przed sejmowym głosowaniem nad kandydatem na stanowisko prezesa NBP i w dwudziestu punktach sformułowali swoją – jakżeby inaczej, sążniście negatywną – opinię o polityce pieniężnej realizowanej przez RPP czwartej kadencji (Bogusław Grabowski i Jerzy Pruski, Bankructwo polityki pieniężnej? Rzeczpospolita 27.04.2022).
W latach 90. XX w. wydawało się, że patent na prowadzenie polityki pieniężnej jest znany. Kraje małe, o otwartej gospodarce i swobodnych przepływach finansowych, powinny zrezygnować z prowadzenia własnej polityki monetarnej i przywiązać kurs swojego pieniądza do zagranicznej waluty dominującej w obrotach handlu zagranicznego. Oczywiście takie rozwiązanie wymagało prowadzenia odpowiedzialnej polityki budżetowej i zaufania rynków finansowych wykluczające raptowny odpływ zagranicznego finansowania.
ChatGPT zapoczątkował nowy etap automatyzacji. W nadchodzących latach generatywna sztuczna inteligencja może doprowadzić do głębokich zmian na rynku pracy oraz znacząco przyspieszyć wzrost gospodarczy.
Droga energia, slowbalizacja, brak rąk do pracy, nadmierna biurokracja, wieloletnie zaniedbania inwestycyjne oraz opóźnienia technologiczne spętały potencjał rozwojowy Niemiec. Gospodarka przechodzi przez polikryzys– spowodowany wieloma czynnikami – na który nie ma prostej odpowiedzi w postaci np. pakietu koniunkturalnego lub jednej, porządnej reformy. RFN potrzebuje w istocie polireformy – dziesiątków drobnych korekt, które jednak jako całość określą na nowo równowagę między rynkiem a państwem.
W ciągu ostatnich 200 lat bankowość centralna przeszła poważną ewolucję, zmieniały się jej zadania oraz reguły polityki pieniężnej. Tekst pokazuje z tej perspektywy dwa banki centralne: Bank Polski (1828–1866) oraz Bank Polski SA (1924–1939). Akcent położono na okoliczności ich powstania oraz intencje i oczekiwania projektodawców, które zdeterminowały statutowy zakres ich uprawnień. Pokazano trudne wybory odnośnie do priorytetów i gradacji celów, przed jakimi stawiała je rzeczywistość gospodarcza. Okoliczności te skłaniały do pytań o właściwe cele i zasady funkcjonowania banków centralnych, tworzyły przestrzeń dla ścierania się koncepcji swoistego bankowego wariabilizmu i statyzmu.
Oczekiwaniom inflacyjnym gospodarstw domowych zazwyczaj nie poświęca się zbytniej uwagi przy monitorowaniu i prognozowaniu inflacji, częściowo dlatego, że wykazano, iż mediana ich oczekiwań ma mniejszą moc predykcyjną niż oczekiwania innych podmiotów. Niniejszy artykuł ma na celu dowieść, że zmiany w rozkładzie oczekiwań inflacyjnych gospodarstw domowych są istotne dla prognozowania inflacji w najbliższym czasie i oferują dodatkowe informacje w porównaniu z miernikami rynkowymi i oczekiwaniami prognostów. Sugeruje to, że oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych powinny odgrywać większą rolę w monitorowaniu inflacji, a w konsekwencji w kształtowaniu polityki pieniężnej.
W niedawnych badaniach zasugerowano, że wynagrodzenia poniżej prawnie ustalonej płacy minimalnej są zaskakująco powszechnym zjawiskiem. W niniejszym artykule omówiono tzw. „kradzież płac” w Stanach Zjednoczonych oraz jej wpływ na wzrost wynagrodzeń, który mógłby być udziałem pracowników.
W kwietniu przypada 100. rocznica utworzenia Banku Polskiego SA oraz wprowadzenia złotego do obiegu. Z tej okazji 11 kwietnia odbyła się konferencja „Narodowy Bank Polski – nowy horyzont” poświęcona głównie teraźniejszości i przyszłości.
Najnowsze wydanie „Obserwatora Finansowego” ukazuje nam wizje przyszłości bliskiej i dalekiej. W tym numerze, najlepsi eksperci postarają się odpowiedzieć na kilka kluczowych pytań, dotyczących sztucznej inteligencji i tego jak generatywna AI wpłynie na bankowość, edukację oraz inne dziedziny naszego życia.
Nieefektywność nadzoru prowadzi do występowania nieprawidłowości i nadużyć na rynku funduszy inwestycyjnych w Polsce – taką sensacyjną tezę stawiają autorzy monografii „Nieprawidłowości i nadużycia na rynku funduszy inwestycyjnych”.
Budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego wzmocniłaby znacznie pozycję Polski w europejskiej gospodarce – stwierdził w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym" dr Andreas Wittmer, dyrektor zarządzający Centrum Badań Lotniczych na Uniwersytecie w St. Gallen.
Sztuczna inteligencja powoli zmienia sposób działania banków i instytucji finansowych. Pomaga im zredukować ciężar biurokracji, ale także podejmować szybsze decyzje oraz utrzymywać efektywny kontakt z klientami. A będzie jeszcze lepiej. W perspektywie czeka kilkunastoprocentowy wzrost EBITDA.
Dywersyfikacja metod płatności, rozumiana jako poszerzanie dostępnej ich gamy, zwiększa wybór płatników i odbiorców płatności, stymuluje konkurencję na rynku i innowacyjność dostawców usług płatniczych, redukuje ryzyko, ponieważ uniezależnia rynek płatności od jednego, potencjalnie dominującego systemu płatności. Podobnie ma się sprawa z formami pieniądza, które się uzupełniają a jednocześnie konkurują i substytuują wzajemnie.
Współczesne problemy prawne Unii Europejskiej, sztuczna inteligencja w bankowości oraz polityka pieniężna były tematami grudniowego zjazdu na podyplomowych studiach MBA organizowanych w ramach drugiej edycji projektu „Akademia NBP”.
Portal ekonomiczny NBP „Obserwator Finansowy” ponownie znalazł się w czołówce najbardziej opiniotwórczych mediów w kategorii „Media ekonomiczne i biznesowe”, wyprzedzając m.in. „Parkiet”. Wzrost cytowalności treści publikowanych na łamach serwisu wzrósł w kwietniu w odniesieniu do marca 2023 r. o 37 proc.
Sytuacja gospodarcza w Polsce na tle innych krajów przedstawia się korzystnie. Warto zauważyć, że w szybkim tempie nadrabiamy dystans dzielący Polskę od poziomu życia w wybranych państwach europejskich. W ciągu ostatnich czterech lat dynamika wzrostu PKB plasowała Polskę powyżej innych krajów europejskich, zarówno strefy euro, w tym Niemiec i Francji, jak i krajów Unii Europejskiej z własną walutą, np. Czech.
Większość polskich przedsiębiorców odczuła skutki wojny w Ukrainie, choć jej wpływ oceniają w zróżnicowany sposób – wynika z badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
